شکل‌گیری و رشد اعتماد به نفس کودکان در دوران کرونا
آیا در شرایط کرونا و محدود شدن روابط اجتماعی والدین می‌توانند امید بازیابی اعتماد به نفس در فرزندان خود را داشته باشند؟
به گزارش تازه‌نیوز، اختلالات شدید ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹، استرس زیادی ایجاد کرده و باعث پریشانی روانشناختی شده است به‌طوری که تعداد زیادی از کودکان و جوانان از نظر روانی ضعیف و آسیب‌پذیر شده‌اند. به نظر می‌رسد که سه فیلسوف بزرگ تاریخ توصیه‌های ارزنده‌ای در این خصوص ارائه داده‌اند. در این مقاله با نظرات و راهکارهای آنها آشنا می‌شوید.
توصیه دکارت: مبارزه با بلاتکلیفی
از دکارت به عنوان فیلسوف تردید سیستماتیک یاد می‌شود. فلسفه شک‌گرایی این فیلسوف بسیار معروف است. تمام تلاش او ناشی از «تمایل به یادگیری تشخیص درست از نادرست، شفاف دیدن اعمال خود و نیز با اطمینان زندگی کردن است.»
بلاتکلیفی، مشخصه «ذهن‌های ضعیف و متزلزل» است بنابراین می‌توان گفت با کسب قدرت و استحکام ذهنی است که کودکان اعتماد به نفس پیدا می‌کنند. هر انسانی باید تصمیم‌گیری را بیاموزد، حتی اگر تصمیمات بر پایه شک و تردید باشند و در ادامه باید یاد بگیرد که چگونه این تصمیمات را عملی کند حتی اگر تحقق آنها تلاشی قابل توجه و پشتکاری خارق‌العاده را طلب کند.
از این‌رو تقویت اعتماد به نفس فرزندتان را به تعویق نیاندازید. حتی در این برهه زمانی که با همه‌گیری کووید-۱۹ شرایط سخت‌تر از هر زمان دیگری است نیز می‌توانید به سادگی شروع کنید: کودک خود را در تهیه یک برنامه همراهی نمایید و نظارت کنید تا این برنامه به بهترین شکل ممکن اجرا شود.
فراموش نکنید کسی که قادر به تصمیم‌گیری است، تصمیم کوچک یا بزرگ فرق چندانی برایش نخواهد داشت: آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است، ثبات در تلاش است و همین ثبات در تلاش کلید موفقیت محسوب می‌شود و قادر است تا به فرد اعتماد به نفس ببخشد.
توصیه کانت: روی فعالیت‌های ورزشی تمرکز کنید
کانت نویسنده و فیلسوف بزرگی است و به موضوعات متنوعی از جمله زلزله، وزش بادهای غربی، بیماری سر، داروهای بدنی، کتاب‌های تقلبی و همچنین به آموزش و پرورش علاقه‌مند بود! تفکرات وی در مورد تعلیم و تربیت، بینش کاملی در حیطه رویکرد آموزشی ارائه می‌دهد.
می‌توان یک قانون بزرگ را از تفکرات کانت استخراج و حفظ کرد: وظیفه اساسی آموزش، تقویت اراده کودکان است. البته این موضوع را باید به دو شیوه مورد بررسی قرار داد. اولین شیوه، مقاومت در برابر هوی و هوس کودک است: «کودک باید با مفهوم مقاومت آشنا شود». مقاومتِ «طبیعی» به معنای تسلیم نشدن است.
برای والدین و مربیان، مقاومت نکردن، «اشتباه بزرگی» است، زیرا آزادی واقعی میوه فرهنگ است که نظم و انضباط شرط آن است. اما کانت می‌گوید، «اگر آموزش شامل اجبار باشد لزوماً نباید به محبسی برای کودکان تبدیل شود».
شیوه دوم برای شکل‌گیری اراده کودکان، فراهم‌سازی فرصت‌هایی مناسب است که از خلال آنها قوای ذهنی کودک رشد کند. این کار با پرورش بدن شروع می‌شود! کانت از حامیان جدی آموزش جسمی و ورزشی است. او به ویژه طرفدار یادگیری شنا و هرگونه تمرین ورزشی است که امکان دستیابی به قدرت، مهارت، سرعت و ایمنی را به کودک می‌دهد.
بنابراین تا جایی‌که ممنوعیت‌های کرونایی اجازه می‌دهد، با ثبت‌نام فرزندان در فعالیت‌هایی مانند شنا، ژیمناستیک یا کوهنوردی، به آنها این امکان را بدهید تا با ترس خویش مقابله کنند و اعتماد به نفس خویش را توسعه دهند.
رویارویی با مقاومت و تقویت و انسجام بدنی، برای کانت دو مسیر ممتاز شکل‌گیری شخصیت محسوب می‌شوند. بنابراین کانت نیز همچون دکارت، بلاتکلیفی را محکوم می‌کند و معتقد است که: «شخصیت شامل قاطعیت تصمیمی است که فرد می‌خواهد با آن کاری انجام دهد و همچنین اجرای واقعی آن. زیرا مردی که کاری را به خودش پیشنهاد می‌کند و آن را انجام نمی‌دهد دیگر نمی‌تواند به خویشتن خویش اعتماد داشته باشد».
بنابراین به فرزندتان کمک کنید تا تصمیمات درستی بگیرد و تا در رسیدن به آنها پایبند باشد چون در غیرای‌نصورت امکان اینکه اعتماد به نفس وی از دست برود یا آسیب ببیند، بسیار زیاد است. به او یادآوری کنید که هیچ تصمیم و برنامه‌ای را کوچک نشمارد وقتی آنها را با تمام قوا دنبال می‌کند!
توصیه آلن: به کودک احساس لذتی که ناشی از غلبه بر دشواری است، بدهید
توصیه‌هایی که آلن در سخنان خود درباره تعلیم و آموزش به ما می‌دهد، دقیقاً مشابه پیشنهادات دکارت و کانت است. برای آلن نیز، آموزش کودکان بیش از هر چیز شامل «تقویت اراده آنها» است. اما اراده چیزی نیست که با آموزش منتقل شود و والدین هرگز نمی‌توانند به‌جای فرزندان خود چیزی را بخواهند و اراده کنند. بنابراین، برای توسعه و تقویت «هنر خواستن» که هرگز هم از بین نرود، چه کاری می‌توان انجام داد؟
راه‌حل این است که «یادگیری کودک را به خودش بسپارید و اجازه دهید به شیوه خودش بیاموزد». البته این شیوه، مستلزم اجرا و بکارگیری دو شرط است:
اولین کار این است که آنها را در وضعیت عمل قرار دهیم، زیرا «هیچ پیشرفتی برای هیچ کودکی در جهان وجود ندارد، نه در آنچه می‌شنود و نه در آنچه می‌بیند، بلکه فقط در آنچه انجام می‌دهد.»
دوم این که آنها را در مقابل دشواری‌های واقعی قرار دهیم، زیرا نیروی محرکه انسان، سختی‌هایی است که وی موفق به تسخیر و غلبه بر آنها شده است. یادتان باشد که هرگز لقمه را جویده شده در دهان فرزندتان قرار ندهید!
بنابراین کار بزرگی که والدین می‌توانند در حق فرزندان خویش انجام دهند، این است که قدرت و توانایی‌های آنها را مدام به ایشان یادآوری کنند و هنگام پیروزی‌ها، مشوق آنها باشند و از آنها حمایت کنند. البته لازم به یادآوری است که پیروزی‌هایی که بدون کمک خارجی و با سختی زیاد به‌دست می‌آیند، قطعاً ارج‌ترند چون ایده‌آل آن است که کودک به‌تنهایی به‌دنبال سختی رود و از کمک یا حمایت اطرافیان حتی‌الامکان خودداری نماید.
در هر صورت، هر وظیفه و تکلیفی، خواه مربوط به مدرسه باشد (به‌عنوان مثال تکالیف ارائه شده به‌صورت آنلاین یا تکالیف مقرر شده از سوی والدین) و خواه مربوط به مدرسه نباشد (مثل مرتب کردن اتاق خویش به گونه‌ای که فضای مناسبی برای کار از راه دور شود) باید برای کودک یک چالش باشد.
یعنی کودک باید احساس کند که در مقابله با یک دشواری واقعی قرار گرفته است. اما این دشواری و چالش باید متناسب با سن و قوای بدنی کودک طراحی شود. فراموش نکنید که همیشه سنگ بزرگ، علامت نزدن نیست به همین دلیل مانع را محاسبه کنید تا فرزندتان بتواند بر آن غلبه کند.
برای اینکه فرزندان‌مان در برهه‌ای که عدم اطمینان اعتماد به نفس غوغا می‌کند، اعتماد به نفسی قوی پیدا کنند، آیا نکته اصلی این نیست که به آنها نشان دهیم واقعاً به آنها اعتماد داریم و آنها را قادر به غلبه بر مشکلات می‌دانیم؟
منبع: سلامت
بیشتر بخوانید:
- راهکارهایی برای آرام کردن کودک بدقلق
- به کودک خود بیاموزید: پول چرک کف دست نیست!
- علائم فلج مغزی در کودکان چیست؟
