گره توافق در مذاکره با آمریکا باز می‌شود، نه چین و روسیه!
مذاکرات احیای برجام در هتل کوبورگ وین در حال برگزاری است و گرچه در مقطعی چند روزه آن هم در جهت هماهنگی مواضع سر تیم‌های مذاکره کننده به پایتخت‌ها بازگشتند تا با دستی پرتر به وین بازگردند اما مذاکرات در موارد کارشناسی همچنان ادامه داشته و دارد.
به گزارش تازه نیوز و به نقل از آرمان ملی، نکته مهم اینجا است که به اذعان همه طرف‌ها مذاکرات پیشرفت خوبی داشته اما در عین حال کند پیش می‌رود. حال باید دید طرفین مذاکره در خصوص اختلافات یا همان پرانتزهای باز به توافق می‌رسند یا باید شاهد دورهای تازه‌ای از مذاکرات باشیم. در این راستا برای برسی روند مذاکرات، خواسته‌های ایران و نقش طرفین در مذاکرات «آرمان ملی» با قاسم محبعلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
روند مذاکرات وین را طی دوره هشتم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مذاکرات اکنون به یک چارچوبی رسیده و بر اساس آن دوره از مذاکرات که در زمان دولت آقای روحانی توافق شده بود همان‌گونه پیش می‌رود. گرچه در ابتدای دولت جدید تا آغاز مجدد مذاکرات وقفه چند ماهه‌ای افتاد اما تقریبا با چند موضوع جدید شروع کردند. از طرفی مشکل به مسائل کارشناسی باز نمی‌گردد بلکه برخی از این توافقات که انجام شده و هنوز بر سر آن اختلاف وجود دارد بر اساس تصمیمات سیاسی است. لذا کارشناسان نمی‌توانند نسبت به آن موضوعات به تنهایی تصمیم گیری کنند بلکه باید پایتخت‌ها و مسئولان عالی کشورها در خصوص این موضوعات نظر دهند. هر چند که به طور مشخص این مساله باید ابتدا در تهران و واشنگتن حل و فصل و تصمیم گیری شود. البته نباید از تاثیر تصمیم پایتخت‌های اروپایی نیز به راحتی گذشت. لذا باید صبر کرد و دید به خصوص در مورد آمریکا با توجه به تحریم‌هایی که بعد از خروج ترامپ ایجاد شده یا تحریم‌هایی که مانع از نقل و انتقال بانکی و مالی می‌شود اینها چه تصمیمی خواهند گرفت. از سوی دیگر آیا ایران آمادگی کامل دارد که به تعهدات پذیرفته شده در ۲۰۱۵ بازگردد یا اینکه علاقه مند است دستاوردهای خود را که پرهزینه بوده و در این مدت انجام داده به نوعی حفظ کند که این هم مستلزم تصمیم سیاسی است که باید از سوی مقامات عالیه اتخاذ شود. اگر اینگونه باشد تمام این دوسال باید پاکسازی شود و ایران به پروتکل الحاقی بازگردد. از آن طرف اما همه چیز در اختیار رئیس‌جمهور آمریکا نیست. چیزی که ایران علاقه‌مند است یعنی عدم خروج آمریکا از برجام و تضمین این مساله بعید است که مورد قبول آمریکایی‌ها باشد و برای این مساله آمادگی داشته باشند چراکه اگر آماده هم باشند در عمل ممکن نیست که این تضمین انجام شده و تا چه زمانی برقرار بماند.
ایران همواره بر دو اصل راستی آزمایی و تضمین عدم خروج از برجام تاکید داشته اما هنوز شاهـــد موضـــع مشخصی از سوی آمریکایی‌ها نبوده‌ایم؛ از دیدگاه شما کندی مذاکرات به همین جهــت است و این خواسته‌های ایران عملی خواهند شد؟
هنگامی می‌شود از کشوری تضمین خواست که موافقتنامه دو جانبه‌ای میان کشورها امضا شده باشد و از مجالس کشورها نیز عبور کرده باشد که برجام شامل این موضوع نمی‌شود. حتی اگر آن موضوع نیز باشد بازهم دولت‌های بعدی می‌توانند آن را به مجلس بازگردانده و خواهان اصلاح آن باشند. بنابر این تضمین جز در یک معاهده دو جانبه‌ای که داوری داشته باشد مثل قراردادهای دوجانبه میان کشورها به غیر از آن تضمین در عمل واقعیت ندارد. همه توافقات بین‌المللی تحت شرایط زمانی و مکانی خاص هستند و تا تغییر آن شرایط زمانی و مکانی ممکن است کنار گذاشته شوند. از طرف دیگر منظور از مفهوم راستی آزمایی این است که توافقی گام به گام صورت بگیرد. یعنی یک گام آمریکا بردارد و یک گام ایران یا گام‌هایی همزمان برداشته شود. اما بعید می‌دانم که هیچ طرفی آمادگی داشته باشد که همه تعهدات خود را یک طرفه انجام دهد و منتظر انجام تعهدات طرف مقابل باشد. چنین چیزی نیز غیرعملی است.
اخیر اروپایی‌ها بارهـــا با به‌کار بردن کلید واژه‌هایی همچون هفته‌های آتی و محدودیت زمان تلاش در وارد آوردن فشار بر ایران دارنــد در حالی که از طرف دیگر پیشرفت مذاکرات را نیز متذکر می‌شوند؛ این تناقض رویکردی از سوی ترئیکای اروپا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
توافق برای این بود که اولا در یک بازه زمانی ۸ ساله برنامه هسته‌ای ایران به یک برنامه صلح آمیز تبدیل شود. ثانیا یک زمان یک ساله در طول برجام برقرار باشد که اگر ایران خواست از برجام خارج شود یا به سمت انحراف از برجام و مساله نظامی برود آنها فرصت کافی برای برخورد داشته باشند. ادعای آنها این است که در پی این اقداماتی که طی یکی دو ساله اخیر انجام گردیده زمان کوتاه شده و به چند هفته رسیده و بنابر این اگر این مذاکرات در چند هفته به توافق نرسد عملا ایران از خط قرمز آنها عبور کرده است. بنابر این برجام معنی ندارد و راجع به چه چیزی توافق خواهند کرد؟ باید به دنبال یک توافق جدید و شرایطی جدید باشند. صراحتا نیز می‌خواهند راجع به این موضوع امتیازات بیشتری بگیرند و همان‌طور که اشاره کردم اینکه آیا ایران آمادگی دارد که به شرایط سال ۲۰۱۵ یا ۱۳۹۴ بازگردد و همه این اقداماتی که پس از آن انجام داده پاکسازی کند؟ اگر این روند ادامه پیدا کند نظر آنها به سمت تولید سلاح حرکت می‌کند.
موضع روسیـــه را در مذاکرات وین چگونه می‌بینید کـــه در مقطعی در نقش میانجی ظاهر شدنــد و در مقطع دیگری درصدد تسهیل‌گر و مــدیریت مذاکرات؟
مشکلی که به سیاســت خارجی کشورمان باز می‌گردد این است که با طرف دعوای اصلی یعنی آمریکا به گفت‌وگو ننشستیم. روسیه، چین و اروپا که طرف اصلی قضیه نیستند و از برجام خارج نشدند. این آمریکا بود که از برجام خارج شد. بنابر این طرفی که باید با او توافق کرد اگر قرار باشد برجام احیا شود آمریکا است. لذا مذاکره با آمریکا صورت می‌گیرد و چون ایران از مذاکره با آمریکا امتناع می‌کند واسطه‌هایی مطرح می‌شود و در این میان روسیه سعی می‌کند این نقش را به‌عهده گیرد که هم منافع خودش حفظ شود و هم مذاکرات را در چارچوبی پیش ببرد که اگر لازم باشد برجام به نتیجه برسد یا نه شاید روس‌ها علاقه مند باشند زمان بیشتری برای این کار وجود داشته باشد و بازگشت به برجام به گونه‌ای باشد که اولا تحریم‌های ایران به طور کامل برداشته شود و ثانیا روابط ایران و اروپا و آمریکا به حالت عادی بازنگردد.
فکر می‌کنیـــد کشورهای حاشیه برجام که درصدد تاثیر‌گذاری در به نتیجه نرسیدن مذاکرات هستند چقدر می‌توانند در این راه موثر واقع شوند؟
سیاست بایدن بـــا اوباما فرق می‌کند. اوباما حاضر نبود که آمریکا مستقیما با ایران به توافق برسد اما سیاست بایدن این است که کشورهای متحد را هم با خود بــه همراه داشته باشد. لذا بر همین اساس نقشی برای کشورهایی همچون اسرائیل پیـــدا می‌شود و همچنین اینها در پی افزایش درخـــواست‌های خود متناسب با منافعشان می‌توانند موثر باشند و رسیدن به توافق را به تاخیر بیندازند.
