شش موضوع مورد بحث در دیدار امروز رئیسی، پوتین و اردوغان در اوج جنگ در اوکراین

به گزارش تازه نیوز، اکوایران نوشت: دیدار سران کشورهای روسیه، ترکیه و ایران در تهران در شرایطی اتفاق می افتد که وضععیت در حوزه منطقه ای و جهانی همراه با تنش های گسترده ای است. از جمله این که این نشست در بحبوحه جنگ اوکراین و به فاصبه تنها چند روز پس از پایان سفر رئیس جمهور ایالات متحده به خاورمیانه برگزار می شود. خبرگزاری الجزیره با انتشار گزارشی با عنوان «در حالی که جنگ او علیه اوکراین اوج گرفته است، پوتین روسیه قرار است به ایران سفر کند» مهمترین موضوعات احتمالی مورد بررسی در این نشست را مورد بررسی قرار داده است.

• ایران، روسیه و ترکیه بعد از نشست تهران بیانیه مشترک صادر می‌کنند
• پوتین به دنبال تحکیم روابط با ایران؟
• مروری بر سفرهای پوتین به ایران از زمان احمدی‌نژاد تا روحانی

دیداری سه جانبه در بحبوحه بحران اوکراین

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز سه شنبه در تهران با ابراهیم رئیسی همتای ایرانی خود دیدار کند. این دیدار که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز در آن شرکت دارد، در قالب سه جانبه روند آستانه با هدف حل و فصل اختلافات در سوریه برگزار می شود، اما با شدت گرفتن جنگ در اوکراین، مخاطرات بسیار بیشتری وجود دارد.

گفته شده این مقامات و هیئت‌هایشان دیدارهای دوجانبه‌ای خواهند داشت که در جریان آن موضوعاتی از جنگ اوکراین گرفته تا توافق هسته‌ای ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

در اینجا شش چیز وجود دارد که به فهم این دیدارها کمک می کند:

وضعیت سوریه چگونه است؟

نشست تهران در حالی برگزار می‌شود که تنش‌ها با ترکیه در یک سو و روسیه و ایران از سوی دیگر در حال شدت گرفتن است. در اول ژوئن، ترکیه اعلام کرد که به زودی عملیات نظامی جدیدی را در حداقل دو شهر شمالی سوریه برای هدف قرار دادن گروه‌های مسلح کرد که آنها را «تروریستی» می خواند، آغاز خواهد کرد.

روسیه و ایران بزرگ‌ترین حامیان دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه هستند که در طول جنگ داخلی در این کشورش که بیش از ۱۰ سال پیش آغاز شد، توانسته قدرت را حفظ کند.

در حالی که اردوغان از ایجاد یک «منطقه امنیتی» ۳۰ کیلومتری با «پاکسازی» دو شهر تل رفعت و منبج صحبت می کند، مسکو و تهران از آنکارا خواسته اند تا از شروع حملات جدید خودداری کند. این در حالی است که واشنگتن هم با اقدام برنامه ریزی شده آنکارا مخالف است.

اخیرا اردوغان هم اهرم خود را در ناتو در تلاش برای تقویت موقعیت خود در قبال مبارزان کرد در سوریه آزمایش کرد. در اواخر ماه ژوئن، او در نهایت پس از مخالفت اولیه خود با پیوستن فنلاند و سوئد به این ائتلاف را پس از موافقت این کشورهای شمال با توقف حمایت از گروه‌های کرد و استرداد ده‌ها نفر از افرادی که ترکیه آنها را «تروریست» می‌داند، کنار گذاشت.

از سوی دیگر هم روسیه در اوایل این ماه (جولای) قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را برای تمدید کمک های فرامرزی به مردم سوریه به مدت یک سال وتو کرد و در نهایت به تمدید شش ماهه آن رضایت داد.

ترکیه و ایران در مورد اوکراین کجا ایستاده اند؟

این سفر خارجی نادری برای پوتین است که در فوریه یک «عملیات ویژه» را با هدف «غیرنظامی کردن» و «نازی زدایی» اوکراین و خنثی کردن جاه طلبی های کیف برای پیوستن به ناتو آغاز کرد. اردوغان در طول جنگ روسیه و اوکراین نقش تعادل بخش ظریفی ایفا کرده است. ترکیه ضمن مخالفت با دامنه تحریم های غرب علیه روسیه، حمایت خود را از اوکراین اعلام کرده و تلاش داشته با هدف دستیابی به توافق آتش بس میان مسکو و کیف میانجیگری کند.

اما این کشور در عین حال پهپادهای رزمی بیرقدار خود را به اوکراین فروخته که در جنگ مورد استفاده قرار گرفته و خشم روسیه را برانگیخته است. ترکیه همچنین با الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ مخالفت کرده بود. با این حال، آنکارا در سال های اخیر روابط نزدیکی با روسیه در زمینه انرژی، دفاع و تجارت برقرار کرده و در عین حال اقتصادش به گردشگران روسی نیز متکی بوده است.

در همین حال، ایران از محکوم کردن روسیه به دلیل حمله به اوکراین خودداری کرده و گسترش ناتو را به عنوان ریشه درگیری مقصر دانسته است. با این حال این کشور با جنگ مخالفت کرده و خواستار گفتگو برای توقف درگیری ها شده است. همچنین این کشوره چندین بار پیام هایی را بین اوکراین و روسیه مخابره کرده است.

آیا ایران می خواهد به روسیه پهپاد بفروشد؟

سفر پوتین پس از آن صورت می گیرد که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده هفته گذشته ادعا کرد که ایران می خواهد «صدها» پهپاد مسلح به روسیه بفروشد تا در جنگ اوکراین از آنها استفاده شود. سی ان ان هم مدعی شد که یک هیئت روسی حداقل دو بار در ماه گذشته از یک پایگاه هوایی در کاشان در مرکز ایران بازدید کردند و در آنجا ویترینی از دو مدل پهپاد ایرانی با قابلیت حمل سلاح را دیدند.

کرملین از اظهار نظر در مورد این موضوع خودداری کرده است، اما تهران به صراحت این اتهام را رد کرده و گفته که به هیچ یک از طرفین این درگیری کمک نظامی نخواهد کرد زیرا می خواهد جنگ پایان یابد.

جورجیو کافایرو، رئیس شرکت مشاوره ریسک ژئوپلیتیکی مستقر در واشنگتن دی سی، معتقدست که اگر ایران این تعداد پهپاد صادر کند، امری «بی سابقه» خواهد بود و باید به این ادعای ایالات متحده باید با شک و تردید نگریست. او به الجزیره گفت: «ایران فاقد سابقه صادرات پهپاد در این تعداد به کشوری دیگر است، که خود همین مسئله باعث می شود که صحت ادعای سالیوان زیر سؤال برود».

آیا تنش بین آمریکا و ایران همچنان بالاست؟

نشست ایران چند روز پس از آن برگزار می‌شود که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، سفر خاورمیانه‌ای خود را به پایان رساند که طی آن از دشمن سرسخت ایران، اسرائیل و رقیب این کشور، عربستان سعودی دیدن کرد که با واکنش تهران مواجه شد.

به گفته کافیرو، مهم است که سفر پوتین و اردوغان به ایران را در چارچوب «افزایش شکاف شرق و غرب» پس از جنگ اوکراین تفسیر کنیم. از آنجایی که شعله های جنگ همچنان زبانه می کشد و اقتصاد روسیه از تحریم های غرب ضربه خورده است، مسکو به دنبال روابط قوی تر با کشورهای غیرغربی است که از این اقدامات حمایت نمی کنند. این نشست پیامی قوی درباره تمایل مسکو، تهران و آنکارا برای همکاری بدون تحمیل سیاست‌ها، مواضع و برنامه‌های آمریکا به واشنگتن ارسال می‌کند.

همچنین موضوع توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایران – که روسیه یکی از اعضای آن است – در این میان وجود دارد. در طول سفر بایدن، ایالات متحده، اسرائیل و برخی از رهبران خاورمیانه بر هدف خود تأکید کردند که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. این در حالی است که تهران تاکید دارد که هرگز به دنبال بمب نخواهد بود، اما مذاکرات غیرمستقیم این کشور برای احیای برجام، دلیل اختلاف نظر در مورد تحریم‌هایی که آمریکا باید لغو کند، چند ماه است که متوقف شده است.

چه چیز دیگری ممکن است در اجلاس مورد بحث قرار گیرد؟

انتظار می رود رهبران سه کشور در حاشیه مذاکرات روند آستانه گفتگوهای دوجانبه مهمی داشته باشند. پوتین و اردوغان علاوه بر صادرات ایمن غلات از اوکراین، می توانند در مورد انرژی، تجارت و دیگر راه های بهبود روابط گفتگو کنند.

ایران در عین حال مایل به امضای قراردادهای همکاری ۲۰ ساله با هر دو کشور است و در ماه های اخیر پیشنهاداتی را ارائه کرده است. در حالی که اقتصاد ایران از تحریم های شدید واشنگتن رنج می برد، رئیس جمهور ایران بر روی یک ابتکار دیپلماسی منطقه ای برای مقابله با اثرات آن تمرکز کرده است. ایران همچنین خواهان تقویت تجارت با روسیه و ترکیه است و مقامات درباره استفاده از ارزهای ملی با مسکو گفتگو کرده اند.

به گفته نیکول گراجوسکی، پژوهشگر برنامه امنیت بین‌المللی در مرکز علوم و امور بین الملل بلفر: «روسیه و ایران تقاضاهای مشابهی برای واردات و صادرات دارند – هر دو محصولات مشابهی صادر می‌کنند که بخشی از این دلیل است که مسکو روابط اقتصادی بسیار مهم‌تری با ترکیه نسبت به ایران دارد».

او به الجزیره گفت که حتی اگر شرکت‌های روسی مایل باشند خود را در معرض تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار دهند، مسکو به دنبال افزایش تولید داخلی پس از جنگ بوده که به این معنی است که تمایل کمتری به واردات برخی از کالاهای ایرانی خواهد داشت. به عقیده گراجوسکی، بعید است پوتین و رئیسی در این سفر توافقنامه ۲۰ ساله را نهایی کنند، اما به نظر می رسد انگیزه بیشتری برای تقویت روابط در مقایسه با دهه های گذشته وجود دارد.