منتظر اختلالات جدید اینترنت باشید!/ وزیر ارتباطات چطور مردم را عصبانی کرد؟
در یک سالی که از مدیریت عیسی زارع‌پور بر اینترنت کشور می‌گذرد، مجموعه‌ای از اختلالات به مردم تحمیل و محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای تجربه شد.
به گزارش تازه‌نیوز، استفاده از اینترنت خیلی‌وقت‌ها برای کاربران ایرانی با مشکل همراه بود؛ زمان‌هایی که با سرعت ۱۲۸ کیلوبایتی روبه‌رو بودند یا سایت‌های پرمخاطب پشت‌هم فیلتر می‌شدند یا قطعی سراسری را از سر گذراندند.
در یک سالی که از وزارت عیسی زارع‌پور بر مسند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گذرد، مجموعه‌ای از این اختلالات به مردم تحمیل و محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای هم تجربه شد. زارع‌پور بعضی از این اختلالات را به مشکلات زیرساختی مرتبط می‌داند. در این یک سال نیز، وی بر توسعه‌ی شبکه‌ی فیبر نوری و پوشش اینترنت روستایی تأکید کرده است. اینترنتی که کاربر ایرانی امروز با آن روبه‌روست، با اینترنت سال‌های قبل تفاوت‌های چشمگیری دارد؛ تفاوت‌هایی که در زمان وزارت عیسی زارع‌پور اتفاق افتاد یا ادامه پیدا کرد.
اختلال، کاهش کیفیت و سرعت اینترنت
به نقل از زومیت، کاربران اینترنت در ایران به‌سختی وارد شبکه‌های اجتماعی فیلترشده می‌شوند و درباره‌ی کندی و اختلال اینترنت برای هم می‌نویسند: «اینترنت هر روز بدتر از دیروز»، «متأسفانه به سرورهای پروژه نمی‌تونم ssh بزنم و یه تغییر کوچیک بدم. پروژه داون شده، در آستانه‌ی اخراجم»، «یک فایل ۲۰۰ مگی رو یک ساعته داره دانلود می‌کنه»، «سرعت دانلود من از 1.7m/s رسیده به 300kb/s»، «سرعت دانلود ۱۵ تا ۳۰ کیلوبایت»، «سایت خارج از ایران یا باز نمی‌شه یا سرعت پایینه. با فیلترشکن که وصل می‌شم، شدیداً سرعتش پایینه. انگار یه حرکت جدیدی رو دارن تست می‌کنن که فیلترشکن وصل می‌شه؛ ولی هیچی رو نمی‌شه باز کرد باهاش».
آن‌ها برای کارهای ساده‌ای مثل دانلودکردن فایل یا باز‌کردن بعضی سایت‌ها مدت‌ها کلافه به صفحه‌ی مانیتور خیره می‌مانند. پس از چند سال تجربه‌ی افزایش سرعت اینترنت، دوباره انگار همه‌چیز به دورانی بازگشته است که به فراموشی سپرده شده بود، زمانی که با کارت اینترنت به دنیای مجازی وصل می‌شدند.
- بیشتر بخوانید: وزیر ارتباطات: اختلال اینترنت طبیعی است، حاشیه درست نکنید!
زارع‌پور در جلسه‌ی رأی اعتمادش قول داده بود که شبکه‌ی ملی اطلاعات را در مدت چهار سال تکمیل کند. او بارها تأکید کرده است که شبکه‌ی ملی اطلاعات به‌معنای قطع‌شدن اینترنت جهانی نیست؛ اما مدت‌ها است که سایه‌ی شبکه‌ی ملی اطلاعات و طرح صیانت و قطع‌شدن اینترنت جهانی بر سر مردم سنگینی می‌کند و نشانه‌ها هم از کیفیت اینترنت پیدا است.
وزیر ارتباطات در موقعیت‌های مختلف اختلالات گسترده اینترنت را رد کرده است؛ اما داده‌های سامانه‌ی رادار ابرآروان می‌گویند ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای داخلی در ۴۷ درصد مواقع سال ۱۴۰۰ دچار اختلال بوده‌اند و بیشترین اختلال‌ها در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های پرطرفدار خارجی اتفاق افتاده است. درمجموع از ۹ سایت خارجی که ابرآروان آن‌ها را در سال گذشته پایش کرده، ۸۹ درصد اختلالات در سایت‌های خارجی مثل Github ،Google ،Instagram ،Wikipedia و Twitch مشاهده شده است.
اختلال و کاهش کیفیت اینترنت از همان آغاز وزارت زارع‌پور در دولت سیزدهم و شهریور ۱۴۰۰ شروع شد. هم رادارهای شرکت ابرآروان این اختلال را تأیید کردند و هم خودِ وزیر این کاهش کیفیت و اختلال را پذیرفت و دستور رسیدگی داد. همان زمان اپراتورهای اینترنت ثابت اعلام کردند دلیل این کاهش سرعت و افت کیفیت کمبود پهنای باند است.
این تنها بار نبود؛ بلکه آغازگر اختلال‌های بعدی شد. بسیاری از کاربران اختلالات و کیفیت بد را در آبان همان سال و قطع فیبر دریایی را به‌خاطر می‌آورند. ادامه‌دارشدن کندی و اختلال شبکه اینترنت به رفع‌نشدن مشکل کابل دریایی ارتباط داده شد. شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرده بود که ۴۳۰ گیگابیت از ظرفیت پهنای بین‌الملل شرکت ارتباطات زیرساخت به‌دلیل قطع کلاس دوم فیبر دریایی متعلق به شرکت GBI در محدوده‌ی دریایی بین قطر و امارات دچار قطعی و اختلال شده است.
قطع‌شدن مسیر فیبر نوری در گرجستان هم باعث شد ۱,۰۰۰ گیگابایت از ظرفیت بین‌الملل این شرکت قطع شود. زارع‌پور در یکی از نشست‌های خبری در دی ۱۴۰۰ مشکل کیفیت اینترنت را به توسعه‌‌یافته‌نبودن زیرساخت‌ها ارتباط داده بود. بااین‌حال، بعضی از شرکت‌های اینترنتی مدعی شدند کندبودن اینترنت به‌خصوص درزمینه‌ی شبکه‌های اجتماعی خارجی به‌دلیل کاهش عمدی پهنای باند خارجی است و پهنای باند به‌اندازه‌ی نیاز وارد نمی‌شود. زارع‌پور اسفند ۱۴۰۰ گفت که برای افزایش پهنای باند بین‌الملل به شورای عالی فضای مجازی درخواست داده است.
همچنان که کندبودن سرعت اینترنت و ضعف کیفیت آن ادامه دارد، امسال هم کاربران چند بار با قطعی اینترنت روبه‌رو شدند. مرداد امسال یک بار به‌دلیل قدیمی‌بودن و فرسودگی کابل‌های برق داخلی مرکز مخابراتی و یک بار به‌دلیل آتش‌سوزی در حوضچه‌ی مخابراتی اینترنت کشور قطع شد. علاوه‌براین، شهرهای دیگر هم به‌طور موردی با قطعی و اختلال مواجه شدند که نمونه‌ای از آن اختلال شدید و در برخی نقاط قطعی اینترنت خوزستان پس از فروریختن برج متروپل است.
محدودیت‌های تازه وزارت ارتباطات درباره اینترنت
زارع‌پور صراحتاً اعلام کرده است که مسئول فیلترینگ نیست؛ اما در همین یک سال وزارت او محدودیت‌های تازه‌ای اعمال شد. احتمالاً مهم‌ترین محدودیت، فعال‌شدن اجباری Safe search در موتورهای جست‌وجوی گوگل و بینگ بود. این طرح به بهانه‌ی حفاظت از کودکان در فضای مجازی اجرایی شد؛ اما دولت با اجرای آن همه‌ی شهروندان ایرانی را کودکان ۱۳ ساله دانست. درمقابل محدودیت برای این دو موتور جست‌وجو، موتور جست‌وجوی یاندکس روسی در ایران پس از سفر وزیر ارتباطات به روسیه رفع فیلتر شد. در دوران وزارت او، سایت Twitch هم فیلتر شده است.
ماجرای فیلترینگ در این دوره فقط با محدودیت بعضی از سایت‌ها همراه نبود؛ بلکه با رانت هم گره خورد؛ جایی که وزیر اعلام کرد برخی از پلتفرم‌های فیلترشده برای برخی اقشار خاص باز خواهند شد. این فرایندی است که زارع‌پور آن را تخصصی‌کردن اینترنت می‌داند؛ اما در‌واقع رانتی کردن امکاناتی است که به همگان تعلق دارد.
بسیاری از کاربران معتقدند این همه اختلال و محدودیتی که به‌تازگی اتفاق می‌افتد، نشانه‌هایی از اجرای پنهانی طرح صیانت است. یکی از نمایندگان مجلس هم اخیراً این مشکلات را به طرح صیانت مربوط دانسته و گفته است که دولت برای کندی و ایجاد اختلال همکاری می‌کند. باوجوداین، زارع‌پور در آخرین اظهارنظرش در‌این‌باره گفته است که چیزی به اسم اینترنت ملی نداریم و طرح صیانت تصویب نشده است که اجرا شود.
توسعه‌ی فیبرنوری درکشور
یکی از کارهایی که زارع‌پور بر آن بسیار تأکید می‌کند، توسعه‌ی فیبرنوری و پوشش اینترنت در روستاهاست. او توسعه‌ی فیبرنوری را نسخه‌ی شفابخش اینترنت کشور می‌داند و از برنامه‌ی این وزارتخانه برای پوشش ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری تا پایان دولت خبر داده است. توسعه‌ی فیبرنوری اصلی‌ترین بخش توسعه‌ی شبکه‌ی اینترنت ثابت است که سال‌ها است در ایران توسعه پیدا نکرده است.
اتصال روستاها به اینترنت هم ازجمله اهدافی بود که زارع‌پور در این یک سال آن را دنبال کرد. براساس آخرین آمار وزارتخانه، از زمان شروع کار دولت سیزدهم بیش از ۱,۶۰۰ روستا به اینترنت متصل شده‌اند؛ البته بعضی از آن‌ها قبلاً هم دسترسی ضعیفی به اینترنت داشتند.
اینترنت رایگان برای دهک‌های پایین
در‌حالی‌که وزیر قبلی ارتباطات ثابت‌بودن تعرفه‌ی اینترنت را از دستاوردهای وزارتش می‌دانست، زارع‌پور وزیری بود که بعد از سال‌ها به افزایش تعرفه‌های اینترنت ثابت و همراه روی خوش نشان داد. بسیاری از اپراتورها بارها از ثابت‌ماندن تعرفه‌ی اینترنت شکایت کرده بودند و آن را مانعی برای توسعه‌ی زیرساخت‌ها می‌دانستند.
زارع‌پور درکنار افزایش تعرفه‌ها، پروژه‌ی اینترنت رایگان برای دهک‌های پایین را شروع کرد. ابتدا قرار بود سالانه ۳۰ گیگ اینترنت برای سرپرست خانوارهایی فعال شود که یارانه‌ی ۴۰۰ هزار تومانی می‌گیرند؛ اما در آخرین خبرها گفته شده است تا پایان امسال ۴۰ گیگ به هر خانوار به‌رایگان داده می‌شود. طبق برآوردها، این حجم دردی از طبقات پایین دوا نمی‌کند و به‌نظر می‌رسد این گروه درآمدی دسترسی چندانی به ابزارهای استفاده از اینترنت هم نداشته باشند.
