تلاش برای عبور از برجام/ معامله جدید ایران و آمریکا در عصر تازه هسته‌ای تهران و واشنگتن

به گزارش تازه‌نیوز، نشنال اینترست نوشت، جو بایدن زمانی که در برابر یک میکروفون روشن به ناگهان در پاسخ به سوالی درباره تلاش برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک پاسخ داد که برجام مرده است رازی را فاش نکرد. به ادعای این نشریه نسبت به زمانی که تلاش دیپلماتیک برای احیای برنامه هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵ کلید خورد، همه چیز تغییر کرده و شاید هم بدتر شده است.

به نقل از اکوایران، اکنون تهران می‌تواند اورانیومی با غنای بالا تولید کرده و از آستانه گریز هسته ای عبور کند. به همین دلیل تلاش‌های بین‌المللی برای یافتن فرمول تازه ای که به بحران حاکم پایان دهد، افزایش یافته است.

تلاش برای دور زدن برجام

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه ماه نوامبر از تعریف یک چارچوب جدید گفته بود؛ چارچوبی که به ادعای این نشریه به واسطه هراس از پایان توافق هسته ای با ایران در حال طراحی است. برجام بر مدار این فرض تعریف شده بود که ایران با محدودیت های اعمالی بر برنامه غنی سازی اورانیوم خود موافقت خواهد کرد، موافقتی که گریز هسته‌ای تهران را حداقل به مدت یک سال به تاخیر می‌انداخت و ایالات متحده نیز در ازای آن قرار بود تا ممنوعیت های تعریف شده بر سرمایه گذاری غرب در بازارهای ایران را بردارد.

اما ایران همیشه این معامله را معامله ای نابرابر و تحمیلی قلمداد می کرد که هدف آن به نتیجه رسیدن تلاش های مستمر واشنگتن برای تضعیف انقلاب ایران است. این وضعیت زمانی بدتر شد که ایالات متحده نشان داد که به تشدید تحریم های اقتصادی در قالب سیاست فشارحداکثری علیه تهران متمایل است.

این مطالب را هم ببینید:

• نقشه آمریکا و کانادا علیه روسیه و ایران
• پوتین و رئیسی تلفنی توافق کردند
• پیشنهاد جدی به سعید جلیلی؛ توبه به درگاه الهی و عذرخواهی از مردم ایران

انکار برجام توسط دولت ترامپ موجب فروپاشی توافق هسته ای شد و بایدن نتوانست برای احیای آن گامی بردارد. با این همه دلایلی وجود دارد که بر مبنای آن می‌توانیم باور کنیم که برجام فرصتی برای ایجاد توافق پسابرجام میان تهران و واشنگتن ایجاد کرده که ممکن است ماندگارتر و موثرتر از برنامه اقدام جامع مشترک در حال مرگ و پایان دادن به نگرانی های واشنگتن(نه اسرائیل) باشد.

درباره ابهام هسته ای

محور اصلی دیپلماسی هسته‌ای تازه ایران و آمریکا، پذیرش متقابل مفهوم «ابهام هسته‌ای» است. به نوشته نشنال اینترست این تحول محتاطانه در روابط ایالات متحده و ایران مبتنی بر منافع دو جانبه تهران و واشنگتن برای حفظ ابهام حاکم در باب توانایی هسته‌ای ایران است. این موضع در تضاد مستقیم با اهداف کلیدی در قلب برجام قرار دارد؛ اهدافی چون پیشگیری، جلوگیری و نظارت تهاجمی بر گسترش ظرفیت غنی سازی هسته ای ایران.

دکترین ابهام هسته‌ای جایگاهی اساسی در دیپلماسی هسته ای دارد. دکترین ایالات متحده و روسیه براساس قابلیت هسته ای آشکارا و تخریب هسته ای متقابل تعریف شده بود. در مقابل آن‌گونه که این نشریه مدعی است ابهام هسته ای که توسط اسرائیل و حالا توسط ایران انجام می شود، موضوع غنی سازی اورانیوم را که در مرکز برجام قرار داشت را نادیده می گیرد و در عوض بر تصمیم عامدانه مبنی بر عدم اعلام قابلیت تسلیحات هسته ای خواه تسلیحات بازدارنده و خواه سلاح معمول تمرکز می کند( این ادعا در حالی مطرح شده که ایران بارها اعلام کرده که قصد دستیابی به سلاح هسته ای را نداشته و ندارد).

پارامترهای معامله جدید ایران و آمریکا

به ادعای نشنال اینترست سیاست عدم اطمینان در باب قابلیت های برنامه هسته ای ایران به فشار ناخواسته جامعه بین الملل برای خلع سلاح کمک می کند در مقابل ادغام تسلیحات هسته ای در دکترین نظامی می تواند عاملی محرک باشد.به ادعای نشنال اینترست پارامترهای این معامله بزرگ جدید میان تهران و واشنگتن برای اولین بار در تابستان گذشته نمود پیدا کرد. جای تعجب نیست که عناصر کلیدی اش در چارچوب تعهدات ایالات متحده به اسرائیل اعلام شد.

بیانیه مشترک اتحاد استراتژیک آمریکا و اسرائیل که ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۲ رسانه ای شد بر تعهد دیرینه ایالات متحده به امنیت اسرائیل بالاخص حفظ برتری نظامی کیفی آن تاکید می کند.به ادعای این نشریه تا مادامی که واشنگتن برتری متعارف اسرائیل بر همسایگان خود را حفظ کند، تل آویو قادر است زرادخانه هسته ای خود در زیر زمین را نگاه دارد، این یعنی ابهام اعلام نشده و مستقر نشده. اما این بیانیه  با توجه به سیاست های جدید پس از برجام در ارتباط با ایران واشنگتن، تعهد عمومی غیر عادی صریح و شاید بی سابقه ایالات متحده؛ تعهدی که در چارچوبش بر استفاده از تمام عناصر قدرت ملی برای جلوگیری از گریز هسته ای ایران را اشکار می کند.

عبارات و ادبیاتی که ایالات متحده برای توصیف این سیاست بدان متوسل شده، قابل تامل است. توافق آمریکا و اسرائیل، توافق هشدار دهنده به ایران قلمداد نمی شود بلکه آنگونه که نشنال اینترست مدعی است هشداری قلمداد  می شود مبنی بر آن که در صورت خواست ایران برای گریز هسته ای ایالات متحده از همه عناصر قدرت ملی اش استفاده خواهد کرد.

عصر تازه هسته ای تهران و واشنگتن

این تمایز با اهمیت است از یک طرف علاوه بر دعوت از ایران برای اتخاذ سیاست ابهام هسته ای مبنی بر عدم دستیابی و استقرار به عنوان راهی برای جلوگیری از حمله پیشگیرانه ادعایی هسته ای قلمداد می شود. به دنبال اعلامیه امریکا، کمال خزازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت که ایران حقیقتا توانایی تولید سلاح هسته ای را دارد اما برای ساخت آن تصمیمی نگرفته است. خزازی به شبکه الجزیره گفت که در عرض چند روز توانستیم اورانیوم را به میزان ۶۰ درصد غنی کنیم، پس به راحتی قادر خواهیم بود تا غنای آن را به ۹۰ درصد برسانیم، ایران امکانات فنی برای تولید بمب هسته ای را دارد اما در این باره هیچ تصمیم اتخاذ نشده است.

امیر عبداللهیان، وزیر خارجه ایران نیز بارها تاکید کرده که پنجره برای دستیابی به توافق از جانب جمهوری اسلامی ایران همیشه بازنخواهد ماند. او در ادامه گفت که اگر کشورهای غربی بخواهند به رفتارهای ریاکارانه و مداخله جویانه شان ادامه دهند ما در مسیرطرح دیگری حرکت خواهیم کرد.به ادعای نشنال اینترست این طرح دیگر -چارچوب جدید مکرون- می تواند براساس ابهام هسته ای باشد.

نشنال اینترست مدعی است که عصر جدید هسته ای که امروز در واشنگتن و تهران(نه لزوما اسرائیل) در حال ظهور است، دو مفهوم را در قلب برجام رو به مرگ رد می کند. ابهام به جای وضوح، نیت ها به جای قابلیت ها؛ دو متغیری که در قلب عصر ثبات استراتژیک قرار دارند که اکنون به شکل ازمایشی توسط واشنگتن و تهران ارائه می شود. با این حال برخلاف شکوفایی روابط واشنگتن با اسرائیل به دنبال تفاهم های هسته ای دو بازیگر در ۱۹۶۰، روابط تهران و واشنگتن در پی این نزدیکی هسته ای( ادعایی) در حال ظهور قرار است همچنان منجمد بماند.