عصر «دیپلماسی اطلاعات»؛ نهاد‌های اطلاعاتی چگونه ماموریت وزارت خارجه را تکمیل می‌کنند؟

به گزارش تازه‌نیوز و به نقل از انتخاب، در دوره وزارت بلینکن، وزارت امور خارجه آمریکا رویکردی متمرکز و سنجیده برای تقویت بیشتر دیپلماسی با استفاده از اطلاعات طبقه بندی شده در پیش گرفته و بدین منظور، این وزارتخانه همکاری نزدیکی با جامعه اطلاعاتی آمریکا برقرار نموده است. بسیاری از مقام‌های ارشد این وزارتخانه از سفرا گرفته تا سایر کارشناسان شاغل در نمایندگی‌های خارج از کشور، معاونان وزیر و خود بلینکن اکنون به صورت منظم به دنبال فرصت‌هایی برای استفاده از اطلاعات از طبقه بندی خارج شده در تعاملات بین المللی، اظهارنظر‌های عمومی یا مانور‌های دیپلماتیک هستند.

هیچوقت ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ را از یاد نمی برم. عصر آن روز، من در یکی از اتاق های امن در وزارت امور خارجه به آنتونی بلینکن پیوستم تا در جلسه ای با حضور اعضا کابینه و دیگر اعضای ارشد شورای امنیت ملی آمریکا شرکت کنم. خلاصه اطلاعاتی ای که بر صدر جلسه نقش بسته بود نشان دهنده یک ریسک جدی بود: روسیه ممکن است تهاجم نظامی تمام عیار خود به اوکراین را آغاز کند.

در ماه های پیش از آن جلسه، ایالات متحده به شکلی استراتژیک و به منظور هشدار به اوکراین و جهان در مورد طرح های روسیه، اطلاعاتی را از طبقه بندی خارج کرده بود. آن شب در وزارت امور خارجه، ریاست شورای امنیت ملی به این نتیجه رسید که ما باید به صورت آنی اطلاعاتمان را در خصوص این تهدید فوری جدید با اوکراین در میان بگذاریم.

این مطالب را از دست ندهید:

• اقتصاددان برجسته: ایران که مادر عزیز همه ماست، در مسیر مرگ تدریجی‌ست
•  مشاور پیشین احمدی‌نژاد از پیروزی دو چهره مشهور اصلاح‌طلب خبر داد
• طبق این سند طالبان درباره حق‌آبه سیستان دروغ می‌گوید +عکس

اتفاقا وزیر امور خارجه اوکراین پس از دیدارهای قبلی اش با بلینکن در ساختمان وزارت امور خارجه حضور داشت. بلینکن وزیر خارجه، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی و آوریل هاینس مسئول اطلاعات ملی از من و دستیار هاینس خواست تا جلسه شورای امنیت ملی را ترک کنیم و با همکاری آژانس های اطلاعاتی، لحن مطالبی را که می توان با اوکراین به اشتراک گذاشت تنظیم کنیم. پس از دریافت مجوزهای لازم، ما دمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین را به طبقه هفتم آوردیم و خبرها را به او منتقل نمودیم. کولبا با چهره ای که حکایت از ناامیدی داشت، با ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین تماس گرفت تا کشورش را برای جنگ آماده کند.

در نهایت، افشای پیشاپیش طرح های روسیه نتوانست جلوی وقوع جنگ را بگیرد، اما ارائه اطلاعات از سوی آمریکا، اوکراین را قادر به دفاع از خود، بسیج متحدان و شرکا برای حمایت از کیف، تضعیف اطلاعات نادرست ارائه شده توسط روسیه در انظار عمومی و ترمیم اعتبار اطلاعاتی آمریکا در چشم جهانیان شد.

اگر جنگ عراق ریسک های دیپلماسی اطلاعات را برجسته ساخت، جنگ روسیه در اوکراین فرصت هایی را که می تواند این نوع از دیپلماسی به همراه داشته باشد به نمایش گذاشت. ایالات متحده همواره اطلاعات حاکی از تهدیدات امنیتی را با شرکای خارجی به اشتراک می گذارد و اطلاعات مدت هاست به عنوان یک کارت باارزش در اختیار دیپلمات های آمریکایی بوده است. اما تهاجم روسیه به اوکراین نماد تکامل قابل توجه اطلاعات از جهت مقیاس، دامنه و سرعت جهت حمایت از دیپلماسی آمریکا به شمار می رود.

افشای اطلاعات به ویلیام برنز، مدیر سی آی ای اجازه داد که در ماه نوامبر به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هشدار دهد که ایالات متحده از مقاصد مسکو در اوکراین آگاه است و به شکلی قاطعانه به این اقدامات پاسخ خواهد داد. این اطلاعات همچنین هشدارهای لازم را به مردم اوکراین و جهان درباره برنامه های روسیه داد.

هیچ تعریف پذیرفته شده مشترکی در مورد “دیپلماسی اطلاعات” وجود ندارد. برخی این اصطلاح را در مفهومی مضیق و به عنوان اشتراک گذاری سنتی اطلاعات با شرکای خارجی تعبیر می کنند. برخی دیگر آن را ابزاری برای تقویت فعالیت های دیپلماسی عمومی یا جلب توجهات به سمت اظهارات مقام های دولتی تعریف می کنند. از نظر وزارت امور خارجه آمریکا دیپلماسی اطلاعات به معنای «استفاده از اطلاعات برای حمایت از فعالیت های دیپلماتیک و دیپلماسی عمومی جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی آمریکا، اطلاع دهی به شرکا، ایجاد اتحاها، تسهیل همکاری ها، ایجاد همگرایی در رویکردها و نظرات و راستی آزمایی معاهدات است.»

رسواترین مورد استفاده از دیپلماسی اطلاعات به سال ۲۰۰۳ و قبل از تجاوز امریکا به عراق بر می گردد، زمانی که دولت بوش اطلاعاتی را افشا کرد تا ادعا نماید که صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق سلاح های کشتار جمعی در اختیار دارد. بعدا مشخص شد که این اطلاعات دقیق نبوده است و موجب لطمه به اعتبار جامعه اطلاعاتی آمریکا در سراسر جهان شد. ما نباید درس های جنگ عراق را فراموش کنیم.

چالش جامعه اطلاعاتی و سیاست گذاران به حداکثر رساندن دیپلماسی اطلاعات و در عین حال جلوگیری از این نوع استفاده های نادرست یا سوء استفاده هاست.

در دوره وزارت بلینکن، وزارت امور خارجه آمریکا رویکردی متمرکز و سنجیده برای تقویت بیشتر دیپلماسی با استفاده از اطلاعات طبقه بندی شده در پیش گرفته و بدین منظور، این وزارتخانه همکاری نزدیکی با جامعه اطلاعاتی آمریکا برقرار نموده است. بسیاری از مقام های ارشد این وزارتخانه از سفرا گرفته تا سایر کارشناسان شاغل در نمایندگی های خارج از کشور، معاونان وزیر و خود بلینکن اکنون به صورت منظم به دنبال فرصت هایی برای استفاده از اطلاعات از طبقه بندی خارج شده در تعاملات بین المللی، اظهارنظرهای عمومی یا مانورهای دیپلماتیک هستند. بلینکن در جریان سخنرانی خود در دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا در جولای ۲۰۲۲ به «هم افزایی عمیق بین دستگاه اطلاعاتی و دستگاه دیپلماسی آمریکا» اشاره نمود. وی افزود: «ما به جد معتقدیم که باید همچنان دیپلماسی اطلاعات را به بخشی از طرز فکر خودمان تبدیل کنیم…نه صرفا زمانی که سخن از تجاوز روسیه به اوکراین به میان می آید، بلکه در تمام زمینه ها.»

اطلاعات نقشی کلیدی در حمایت و توسعه روابط آمریکا با متحدان و شرکایش ایفا خواهد کرد. تقویت اتحادها همچنین یک دارایی ارزشمند برای جامعه اطلاعاتی آمریکا محسوب می شود.

حجم بالای درخواست ها برای خارج کردن اطلاعات از طبقه بندی توسط مقام های وزارت امور خارجه و دیپلمات ها نشان دهنده این واقعیت جدید است. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ بیش از ۹۰۰ درخواست برای خارج کردن اطلاعات از طبقه بندی مطرح شده بود. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۱۰۰ مورد درخواست ارائه اطلاعات مطرح شده که بیش از ۲۰ درخواست در هفته بوده است.

سخن آخر اینکه دیپلماسی اطلاعات به نحوی فزاینده یک نقش حیاتی در حمایت و توانمندسازی ماموریت های وزارت امور خارجه، اصلی ترین نهاد پیش برنده سیاست خارجی آمریکا ایفا می کند، اما باید از این ابزار به نحوی سازگار با امنیت ملی و ارزش های آمریکایی استفاده شود. بدون وجود گارد ریل های مناسب، این ریسک وجود دارد که دیپلماسی اطلاعات مورد استفاده نادرست یا سوء استفاده قرار گیرد.

در طی سال های اخیر رابطه بین اطلاعات و دیپلماسی به نحوی تکامل یافته که دیگر قادر نیستیم اطلاعات را صرفا منبع آنالیز وضعیت موجود تلقی نماییم. بلکه اطلاعات باید به عنوان یک عنصر توانمندساز حیاتی در اختیار دیپلماسی آمریکا در حوزه های رقابت ما با دشمنان استراتژیکمان مورد استفاده قرار گیرد. با به کارگیری تضمین هایی درست، دیپلماسی اطلاعات نقشی حیاتی در تامین امنیت آمریکا ایفا خواهد کرد.