جزئیات تکان‌دهنده از کسری شدید بودجه ۱۴۰۴/ حقوق بازنشستگان، قیمت نفت و معافیت مالی چقد است؟
کسری وحشتناک ۸۵۰ هزار میلیارد تومانی بودجه ۱۴۰۳ صحت دارد؟
– لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ صبح دیروز توسط مسعود پزشکیان تحویل محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شد و به این ترتیب یک شگفتی پس از چند سال مداوم تاخیر در ارسال لایحه بودجه رخ داد.
دولت حسن روحانی هر چند با تاخیر‌هایی لایحه بودجه را تحویل می‌داد، اما دولت مرحوم ابراهیم رئیسی تقریبا رکورددار تاخیر در ارسال بودجه به مجلس بود و این تاخیر‌ها چنان بود که وقتی دولت چهاردهم بودجه را در درست‌ترین زمان به مجلس فرستاده با شگفتی بسیاری مواجه شده است.
اما لایحه بودجه ۱۴۰۴ دومین بودجه بعد از تصویب و اجرای قانون برنامه هفتم توسعه است. همچنین باید توجه داشت که لایحه بودجه ۱۴۰۴ که از سوی رئیس جمهور تقدیم مجلس شد متشکل از چهار زیربخش شامل احکام، سقف منابع بودجه عمومی دولت، تراز‌های عملیاتی، سرمایه‌ای و مالی و فروض برآورد منابع و مصارف است.
این بودجه از حیث منابع و مصارف بودجه کل کشور بالغ بر ۱۱۸ میلیون و ۹۶۶ هزار میلیارد ریال است و بودجه عمومی کشور به حدود ۶۴۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
کسب اجاره استقراض پیش از ارائه بودجه
در میان سخنان پزشکیان مساله کسب اجاره او از رهبری بابت گندمکاران نیز توجه‌ها را به خود جلب کرد. رئیس جمهور در جلسه دفاع از لایحه بودجه ۱۴۰۴ گفت: امسال در رابطه با گندمکاران با کسری بودجه مواجه شدیم و با اجازه‌ای که از رهبری گرفتیم و در جلسه سران قوا هم بحث شد، امروز به حساب گندمکاران بدهی آنان واریز می‌شود. سهم منابع هدفمندسازی برای بخش سلامت هم دیده شده است. بخش مهمی از انسجام بودجه مدیون حمایت رهبری است. بنده از مقام معظم رهبری تقاضا کردم تا مجوز استقراض دولت از صندوق توسعه ملی برای سال آینده را در زمان تدوین لایحه صادر کنند که این امر باعث درج مصارف واقعی و لحاظ درآمد واقعی در بودجه شده است.
در واقع به نظر می‌رسد پزشکیان و تیم طراح بودجه سال ۱۴۰۴ چنان به مساله کسری بودجه اشراف دارند که پیشاپیش مجوز استقراض را گرفته اند تا شاید صندوق خالی توسعه ملی به فریاد وضعیت اسفبار اقتصادی کشور برسد.
طبق ماده ۱۸۲ اصلاحی آیین‌نامه داخلی مجلس، دیروز تنها بخش اول لایحه بودجه ۱۴۰۴ کل کشور مربوط به ماده واحده مشتمل بر احکام مورد نیاز برای اجرای بودجه کل کشور و سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمد‌ها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و فروض برآورد منابع و مصارف بودجه تقدیم مجلس شد.
بخش دوم لایحه بودجه مربوط به جداول تفصیلی شامل ارقام بودجه نیز باید حداکثر ۱۰ روز از زمان ابلاغ بخش اول به مجلس ارسال می‌شود.
اما همین بخش اول و بدون جداول نیز دارای جزییاتی است که باید به اعداد و ارقام آن توجه ویژه شود و مهم‌ترینش شاید یکی همین باشد که به طور مشخص لایحه بودجه ۱۴۰۴ با کسری جدی مواجه است. کما اینکه سید حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور صبح دیروز در نشست خود با اصحاب رسانه به تشریح جزئیات بودجه ۱۴۰۴ پرداخت.
کسری بودجه نجومی با تایید رئیس سازمان برنامه و بودجه
از مهم‌ترین نکات در نشست رئیس سازمان برنامه و بودجه، اما مساله کسری بودجه بود.
پورمحمدی در خصوص ادعای وزیر اقتصاد مبنی بر اینکه ۸۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم، گفت: این عدد را تأیید می‌کنم. در مورد بخشی از این پرداخت‌ها که می‌توانستیم پرداخت کنیم در بودجه ۱۴۰۴ سعی در صرفه جویی خواهیم داشت و تمهیدات لازم را برای بودجه سال آینده اعلام کنیم. شفاف کسری بودجه را بیان کردیم تا سال آینده مجبور به اخذ کمک از صندوق توسعه ملی نباشیم.
افزایش بودجه عمرانی کشور تا ۴۰ درصد
به گزارش اقتصاد ۲۴ و طبق گفته رییس سازمان برنامه و بودجه، بودجه عمرانی کشور نسبت به سال قبل ۴۰ درصد افزایش یافته است.
سال قبل این عدد ۱۱ درصد بود و امسال از طریق رشد و شفاف سازی از طریق حواله‌های نفتی این نسبت به ۲۰ درصد می‌رسد.
افزایش حقوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی تا مرز ۲۴ میلیون تومان
در لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۴، افزایش حداقل حقوق و مزایای شاغلان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری به میزان ۲۰ درصد تعیین شده است.
معاون رئیس جمهور درباره مساله افزایش حقوق‌ها و معافیت‌ها گفت: معافیت مالیاتی حقوق که هم شامل کارمندان دولت و هم شامل مشاغل و کارگران می‌شود، افزایش پیدا کرد و به ۲۴ میلیون تومان ماهانه افزایش پیدا خواهد کرد که می‌تواند کمکی به عدالت باشد. برخی از ارقام ما در جدول تبصره ۲۴ بود که خاصیت آن موقت بودن آن است. یارانه بگیران، مستمری بگیران تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی به بودجه اصلی انتقال پیدا کرد تا از هر نوسان و آسیب مصون بمانند.
پورمحمدی تصریح کرد: در خصوص بحث قانون جوانی جمعیت، ضریب حقوق ۲۰ درصد افزایش می‌یافت، اما در مورد خانواده‌های مشمول این قانون ممکن است با توجه به جمعیت به ۲۸ درصد و ۳۰ و چند درصد رشد کند.
به نقل از اقتصاد ۲۴ معافیت مالیاتی حقوق در بودجه سال آینده ۱۰۰ درصد افزایش یافته است و به ۲۴ میلیون تومان افزایش پیدا کرده که می‌تواند به بحث عدالت کمک کند.
البته پورمحمدی در رابطه با قوانین مالیاتی و اینکه آیا تغییراتی در این زمینه ایجاد شده، گفت: تلاش کردیم اگر تبصره و حکمی آمد آن را لحاظ کنیم. چیزی که شوک وارد کند را سعی کردیم وارد قوانین نکنیم.
حقوق بازنشستگان در بودجه ۱۴۰۴ کشور
همچنین براساس بخش اول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، حقوق بازنشستگان، وظیفه‌بگیران، مشترکان صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری و سایر صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دستگاه‌های اجرایی در سال ۱۴۰۴ به میزان ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.
به گزارش اقتصاد ۲۴ و طبق این لایحه، در بخش «ب» حقوق و دستمزد لایحه بودحه سال آینده که مربوط به افزایش حقوق بازنشستگان است، گفته شده که حقوق بازنشستگان، وظیفه‌بگیران، مشترکان صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری و سایر صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دستگاه‌های اجرایی در سال ۱۴۰۴ به میزان ۲۰ درصد افزایش می‌یابد. طبق بخش اول لایحه بودحه سال ۱۴۰۴، حداقل حکم حقوق بازنشستگان و وظیفه‌بگیران مشمول صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی نیرو‌های مسلح و سایر صندوق‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی متناسب با سنوات خدمت به میزان ۱۰۸ میلیون ریال تعیین می‌شود. همچنین سقف کسورات بازنشستگی برای مشترکین صندوق بازنشستگی کشوری که اقلام مشمول کسور بالاتر از سقف بند (ت) باشد، به میزان سقف خالص پرداختی مندرج در بند (ت) این تبصره است. اقلام مشمول کسور بازنشستگی صرفا به موجب قانون دائمی تعیین می‌شود.
مالیات بر زمین و املاک لوکس
طبق لایحه بودجه سال آینده، زمین‌های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، و واحد‌های مسکونی که ارزش هر یک از آن‌ها بیش از پانصد میلیارد (۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد، مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شوند.
همچنین طبق لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ که روز سه شنبه تقدیم مجلس شد، زمین‌های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، و واحد‌های مسکونی که ارزش هر یک از آن‌ها بیش از پانصد میلیارد (۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد، مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شوند. این مالیات بر عهده شخصی است که در ابتدای سال ۱۴۰۴ مالک املاک فوق بوده است.
واحد‌های مسکونی در حال ساخت، مشمول این مالیات نیستند و تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مکلف‌اند با رعایت قوانین مالیاتی، مالیات سالانه مربوط به هر یک از زمین‌ها و واحد‌های مسکونی تحت تملک خود و فرزندان کمتر از هجده سال و محجور تحت تکفل را حداکثر تا پایان بهمن سال ۱۴۰۴ پرداخت کنند. ثبت نقل‌وانتقال املاکی که به‌موجب این بند برای آن‌ها مالیات وضع شده است، قبل از پرداخت بدهی مالیاتی مورد انتقال شامل مالیات بر دارایی، نقل‌وانتقال قطعی و اجاره ممنوع است. متخلف از حکم این بند در پرداخت مالیات متعلقه مسئولیت تضامنی دارد.
یارانه نان در بودجه ۱۴۰۴
در قانون بودجه ۱۴۰۴ برای یارانه نان در تبصره ۱۴ در بخش هدفمندی یارانه‌ها، در بند ۱ـ۴ـ مبلغ ۵۶ هزار میلیارد تومان بابت یارانه نان در نظر گرفته شد. تخصیص یارانه به نان در جهت کمک به معیشت مردم بود، اما به گفته یک کارشناس اقتصاد کشاورزی هر اقتصادی اگر به سمت یارانه دادن حرکت کند، ساز و کار آن به سمت و سویی می‌رود که همان مبلغ را از مردم بگیرند.
در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ برای یارانه نان مبلغ ۵۶ هزار میلیارد تومان پیشنهاد شده بود و این درحالی است که در لایحه ۱۴۰۴ حدود ۱۴۳ همت پیش‌بینی شده، اما برآورد‌ها نشان‌دهنده این است که تا ۲۲۰ همت نیز پیش‌روی خواهد کرد.
رشد عجیب در سقف درآمد مالیاتی
سقف درآمد‌های مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته با رشدی ۳۹ درصدی به ۱،۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
لازم به ذکر است سهم خالص حقوق ورودی گمرکی در لایحه بودجه سال آتی نسبت به امسال با رشدی ۸۵ درصدی داشته است.
جزئیات سقف درآمد‌ها و تراز عملیاتی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ به شرح زیر است:
پیش بینی قیمت نفت روی ۶۳ دلار
به گزارش اقتصاد ۲۴، اما درباره قیمت هر بشکه نفت در بودجه سال ۱۴۰۴، رئیس سازمان برنامه و بودجه خبر داد که: بودجه متعرض موضوعات ارزی نمی‌شود. در مورد درآمد‌های نفتی در بخش هدفمندی یارانه‌ها عددی پیش‌بینی شده بود که ۵۰ درصد آن قابل تحقق بود، اما تلاش این است که بودجه سال ۱۴۰۴ بدون بدهی باشد.
در ازای هر بشکه ۵۷.۵ یورو معادل ۶۳ دلار ارزیابی کردیم. نرخ دلار در کالا‌های اساسی کماکان به صورت ترجیحی خواهد بود، اما تلاش می‌کنیم به سمت بازار واحد برویم و ارز‌های توافقی را لحاظ کنیم.
مساله بنزین در بودجه ۱۴۰۴
اما شاید جنجالی‌ترین بخش بودجه در همه سال‌های اخیر را باید مساله بنزین و حامل‌های انرژی دانست. اما پورمحمدی رییس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری خود گفت: نرخ بنزین در لایحه بودجه ۱۴۰۴ افزایش نخواهد داشت.
اما مساله این است که در جلسه تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۴ توسط دولت به مجلس، پزشکیان اظهاراتی در رابطه با بنزین ۸۰۰۰ تومانی مطرح کرد و با توجه به این صحبت‌های مسعود پزشکیان بار دیگر بوی افزایش قیمت بنزین به مشام می‌رسد.
وی با حضور در پشت تریبون مجلس، اعلام کرد که مصرف بنزین در سال جاری ۴۰ درصد بالاتر از سال ۹۸ بوده و هزینه تمام‌شده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود ۸۰۰۰ تومان است.
رئیس جمهور همچنین در رابطه با واردات بنزین بیان کرد: امسال باید حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان برای واردات بنزین هزینه شود. در صورت ادامه این روند سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان بنزین وارد شود که هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار تومان هزینه دارد.
این اظهارات که در جلسه تقدیم لایحه بودجه به مجلس مطرح شد، نکات بسیاری دارد. از جمله قیمت تمام‌شده بنزین که خود همواره موضوعی موردمناقشه بوده است. پزشکیان قیمت تمام‌شده بنزین را بدون احتساب نفت که شامل هزینه پالایش، هزینه حمل فرآورده و هزینه جایگاه‌دار است، مطرح می‌کند. در واقع هزینه استخراج نفت یا عمدا یا سهوا توسط او ذکر نمی‌شود.
همچنین پزشکیان در نطق خود از اصلاح در یارانه‌های انرژی سخن گفت. با وجود ارائه قیمت تمام‌شده بنزین و صحبت از نیاز کشور به واردات، به نظر می‌رسد که دولت چهاردهم قصد گران‌کردن قیمت بنزین را دارد.
از سوی دیگر، اما رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در رابطه با اعلام قیمت تمام شده ۸۰۰۰ تومانی بنزین از سوی رئیس جمهوردر نشست خبری خود توضیح داد و گفت که: اگر دقت کرده باشید رئیس جمهور توضیح داد اگر قیمت نفت را صفر تومان در نظر بگیرید قیمت تمام شده این میزان می‌شود. متأسفانه در سال‌های اخیر رشد مصرف بنزین بی رویه افزایش پیدا کرد که اگر این مصرف ادامه پیدا کند باید از حقوق کارمند و بازنشسته کم کنیم که مصرف بنزین را بالا ببریم. در قانون بودجه دولت مکلف شده ساز و کار‌های آن را فراهم کند که این امر به معنای افزایش قیمت نیست. ما باید این افزایش مصرف بنزین را با روش‌های مختلف مهار کنیم.
حال که بخش اول بودجه راهی مجلس شده شاید بسیاری منتظر بخش دوم و جداول هستند. هم چنین طبق اعلام رئیس مجلس، کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۴ در جلسه علنی ۸ آبان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
