افزایش ۵۰ تا ۵۰۰ درصدی دارو؛ چرا دارو گران شد؟

عباس کبریایی‌زاده، رئیس هیأت مدیره فدراسیون اقتصاد سلامت زمانی که دولت تصمیم گرفت نرخ ارز نیمایی را از ۴۲ به ۶۵هزار تومان تغییر دهد، یک افزایش ۵۰درصدی در خدمات عمومی ازجمله کالاهای سلامت رخ داد. به تناسب باید تعرفه خدمات پزشکی، دارویی و تجهیزات پزشکی هم دیده می‌شد. اگر این تناسب رقم نمی‌خورد، هم کیفیت دارو کاهش پیدا می‌کرد و هم دسترسی بیماران به داروهای مورد نیازشان مختل می‌شد.

قیمت دارو در ایران بسیار ارزان است. آمپول دگزامتازون را به قیمت ۲۹۰هزار تومان وارد می‌کنیم؛ درحالی‌که قیمت آن در داخل ۱۹هزار تومان است. به تولیدکننده داخلی قیمت واقعی نداده‌اند؛ تولید صورت نگرفت و در نهایت مجبور به واردات ۲۹۰هزار تومانی شده‌اند؛ این چه منطقی است؟

چندین سال است که درباره قیمت‌گذاری دارو بی‌انصافی رخ داده است. پوکه خالی برخی از آمپول‌ها ۴هزار تومان است اما به داروی تزریقی آن قیمت ۴۵۰۰تومان داده‌اند. حتی اگر پوکه‌های خالی با هوا پر شوند هم با هزینه سنگین خطوط داروسازی، امکان تولید آن وجود ندارد.

قیمت برخی داروها چندین سال است که افزایشی نداشته و این یعنی تولید با ضررهای ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدی.

اگر دارو گران نمی‌شد چه اتفاقی می‌افتاد؟
احمد آتش‌هوش، رئیس انجمن وارد‌کنندگان دارو:
قسمت اصلی و قیمت تمام‌شده داروی وارداتی از ارز ناشی می‌شود. براساس قانون بودجه سود گمرکی بر پایه نرخ تالار دوم(۶۰ تا ۷۰هزار تومان) محاسبه می‌شود. پیش‌تر براساس ۵۰۰/۲۸ بوده و هر قدر ارز گرا‌ن‌تر شود، کل کالاهای وارداتی ازجمله دارو هم افزایش گمرکی خواهند داشت. به همین دلیل اگر قیمت‌گذاری مناسب درباره داروها صورت نگیرد و مجبور به واردات شویم، هزینه‌های بسیار زیادی به نظام سلامت و بیماران وارد خواهد شد.

عباس کبریایی‌زاده، رئیس هیأت مدیره فدراسیون اقتصاد سلامت:
اینکه بگوییم دارو گران شده یا افزایش قیمت رخ داده، درست نیست اکنون فقط قیمت‌گذاری عاقلانه رقم خورده است. سازمان غذا و دارو طی ماه‌های اخیر محاسبه کرده که قیمت بسیاری از داروها با هزینه‌های تولید آنها فاصله بسیار زیادی دارد. نباید دارویی که اکنون از ۴۵۰۰تومان به ۱۹هزار تومان رسیده را ملاک قرار دهیم؛ آن را با دارویی مقایسه کنید که ۲۹۰هزار تومان هزینه واردات دارد. زمانی که کمبودهای دارویی رخ می‌دهد، مردم نگران می‌شوند و استوک دارو در خانه را افزایش می‌دهند. نباید اجازه دهیم که خط تولید کارخانه‌های داروسازی تعطیل شوند چون جبران کمبودها و برگشت به شرایط عادی بسیار زمانبر است. آنها اگر در گذشته ۳ورق در خانه نگه می‌داشتند، با اطلاع از کمبود این ذخیره را به ۱۰ورق می‌رسانند و این یعنی به‌هم خوردن معادلات زنجیره تأمین. مثال مشخص این مسئله وارفارین است که به‌دلیل کمبودهایی که رخ داد، مجبور شدیم بیش از ۵برابر نیاز بازار وارد کنیم اما شوک کمبود باعث شده که همچنان تراز تأمین مختل بماند.

محمد عبده‌زاده، رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران:
۹۸درصد تولید دارو در داخل کشور صورت می‌گیرد؛ اگر قیمت‌گذاری منطقی در این‌باره وجود نداشته باشد، با چالش‌های زیادی مواجه می‌شویم. طی سال‌های اخیر به‌دلیل روش‌های قیمت‌گذاری غلط بسیاری از داروها زیان‌ده شده‌اند و تولید آنها کاهش پیدا کرده است. ما نمی‌توانیم چنین شرایطی را ادامه دهیم؛ چون بسیاری از داروها هستند که واردات آنها به راحتی انجام نمی‌شود. دلیلش هم تولیدکننده‌های محدود آن در جهان است. پس اگر تولید آن در کشور هم متوقف شود، دسترسی مردم به آنها مشکل می‌شود. روال بر این است که اگر تغییرات فاحش نرخ ارز وجود نداشته باشد، قیمت‌گذاری و اصلاح قیمت دارو یک‌بار در سال صورت گیرد؛ اما برخی داروهای تولید داخل در کشور وجود دارد که حدود ۶، ۵سال است، هیچ تغییر قیمتی نداشته‌اند و این باعث آسیب شده ‌است.

مجتبی بوربور، نایب‌رئیس وارد‌کنندگان دارو:
بیش از ۸۰درصد اصلاح قیمت برای داروهای تزریقی رقم خورده و سایر داروها همان مشکل اصلاح قیمت‌گذاری را دارند. آمپول‌ها حیاتی‌اند و باید تولید شوند. وزارت بهداشت متوجه شد که شرکت‌های تولیدکننده نمی‌توانند هزینه‌های تولید آنها را پرداخت کنند و به همین دلیل این افزایش قیمت رقم خورده‌است. نکته مهم این است که اگر در آمپول‌ها فقط آب بریزیم و تولید کنیم، قیمت پایه آنها حداقل بیش از ۷۰ تا ۸۰درصد قیمتی است که تاکنون این محصولات تولید می‌شدند. اصلاح قیمت‌ها غیر از گروه اشکال دارویی تزریقی، برای داروهایی رقم خورده که ارز ماده اولیه آنها از ۴۵ به ۶۶هزار تومان تغییر کرده‌است؛ داروهایی که تحت لیسانس خارجی‌اند، اما حتی این اصلاح قیمت هم تولید را برای تولیدکنندگان آنها به‌صرفه نکرده‌است.

دولت چه می‌کند؟
اوایل هفته جاری بود که محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت از افزایش قیمت دارو به‌دلیل نوسانات نرخ ارز خبر داد و گفت: دولت مابه‌التفاوت تغییرات نرخ ارز را به‌منظور جلوگیری از افزایش پرداخت جیب مردم به بیمه‌ها پرداخت می‌کند. اما سؤال اینجاست که چرا طی روزهای اخیر مردم مجبور به پرداخت این افزایش هزینه‌ها شده‌اند و از چه زمانی قرار است این حمایت‌ها صورت بگیرد؟ عبده‌زاده، رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران دراین‌باره می‌گوید: «سازمان‌های بیمه‌گر ازجمله سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت منتظر ابلاغ کتبی از سازمان غذا و دارو هستند و افزایش قیمت‌ها را پوشش خواهند داد. سازمان غذا و دارو هم این اصلاح را به شکل سامانه‌ای ابلاغ کرده اما به شکل غیرسامانه‌ای تا چند روز دیگر ابلاغ خواهد کرد.» به تأکید او، تغییر قیمت دارو و کالاهای سلامت در سامانه وزارت بهداشت انجام می‌شود و تمام داروخانه‌ها و بیمه‌ها آن را می‌بینند. پوشش بیمه‌ای هم پس از ابلاغ سازمان غذا و دارو در سامانه لحاظ خواهد شد.

قیمت ارزان دارو در ایران
به‌دلیل اینکه سیاستگذار و خریدار خدمت یک نفر است، این مسئله در قیمت‌گذاری چالش شده و داروهای ایرانی به یکی از ارزان‌ترین محصولات سلامت‌محور دنیا بدل شده‌اند. ایرانی‌ها بر‌مبنای درآمد بخشی را باید صرف هزینه دارو و درمان کنند و اگر این مسئله را با کشورهای مشابه خودمان مثل ترکیه و هند مقایسه کنیم، سهم کلی دارو از کل هزینه‌های کشور پایین‌تر است. به‌صورت مصداقی هم وقتی دارویی را وارد می‌کنیم، همیشه گران‌تر از داروی کشورهای هم‌سطح ما هزینه دارد. آمپول استامینوفن در ایران ۳۵هزار تومان است ولی در کشورهای مشابه کمتر از ۶۰هزار تومان نیست؛ چنانچه قیمت آن در کشورهای توسعه‌یافته به بیش از ۱۰۰هزار تومان می‌رسد. در یک مقطع زمانی مجبور به واردات آمپول ب‌کمپلکس شدیم که هرکدام ۲۲هزار تومان بود. قیمت تولید ایران برای همین محصول در آن زمان ۷هزار تومان بود. سرم‌ها را طی سال‌های اخیر بسیار وارد کرده‌ایم و قیمت‌شان ۱۶هزار تومان شد؛ درحالی‌که قیمت تولید داخلی ۹هزار تومان بود.