درآمدهای مالیاتی در مقایسه با بودجه ۱۴۰۰ چه تغییری کرده است؟
داستان اقتصاد ایران از ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ آغاز شد. جایی که رئیس جمهور آمریکا زیر یک توافقنامه بین المللی زد و از برجام خارج شد. وی تنها به این حد و خروج از برجام هم اکتفا نکرد و اعلام کرد که تمامی تحریم ها علیه ایران در مدت ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه باز خواهند گشت.
به گزارش تازه‌نیوز و به نقل از تابناک، تحریم های نفتی ایران به منظور به صفر رساندن صادرات و درآمدهای نفتی ایران از ۱۵ آبان ماه ۱۳۹۷ آغاز می شد. آمریکا هشدار داد که همه کشورها باید خرید نفت از ایران را تعطیل کنند! در ۱۵ آبان ماه ۱۳۹۷ سرانجام تحریم های نفتی آغاز شد اما هشت کشور نتوانستند نفت سایر کشورها را جایگزین نفت ایران کنند.
بنابراین تحریم نفتی ایران توسط این هشت کشور، برای شش ماه دیگر از سوی آمریکا تمدید شد. به هر صورت این مهلت نیز در اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ به پایان رسید و کار ایران برای فروش نفت سخت تر شد.
در همان سال ۱۳۹۷ زمانی که قرار بود لایحه بودجه سال بعد به مجلس برود رهبر انقلاب خواستار اصلاح ساختار بودجه شد. از این رو لایحه بودجه ۱۳۹۸ با یک ماه تاخیر و در اواسط دی ماه سال ۱۳۹۷ به مجلس رفت.
اصلاح ساختار بودجه چندان قابل قبول نبود و رهبر انقلاب در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ سه ماه فرصت داد تا اصلاحات ساختار بودجه جدی تر پیگیری و به نتیجه برسد.
یکی از این اصلاحات به دلیل شرایط موجود، حرکت بودجه به سمت وابستگی کمتر به نفت بود. با همه راهکارها شاید مهمترین و جدی ترین راهکار برای عبور از بودجه نفتی، تکیه بر درآمدهای مالیاتی بود.
درآمدهای مالیاتی به چند شیوه می توانست رشد کند: افزایش مالیات مودیان مالیاتی که مالیات خود را پرداخت می کردند، جلوگیری از فرار مالیاتی، کاهش معافیت های مالیاتی و تعریف پایه های مالیاتی جدید بود.
- بورس تحت تاثیر بودجه ۱۴۰۱
- بند توهین‌آمیز دولت به مردم در بودجه؛ مجلس اصلاح کند
- بودجه ۱۶۶میلیاردی شورای نگهبان در سال بدون انتخابات!
در دولت قبل هر آنچه بود عبور از بودجه نفتی و انجام اصلاحات ساختاری بودجه خیلی کند پیش رفت و رضایت را جلب نکرد.
دلیل این مسئله هم این بود که راه های دور زدن تحریم های نفتی با توجه به قیمت بالای نفت وجود داشت. متاسفانه در زمستان سال ۱۳۹۸ شرایط جهان با شیوع ویروس کرونا تغییر کرد. به یکباره این مسئله موجب شد تا کسب و کارها به رکود کشانده شوند و تقاضا برای نفت به شدت کاهش یابد. این مسئله موجب شد تا قیمت نفت به شدت اُفت کند و شرایط برای صادرات نفت ایران سخت تر از گذشته گردد. دلیل هم این بود که قیمت نفت بالا این اجازه را می داد که با تخفیف نفت ایران فروخته شد اما اُفت قیمت جلوی این کار را نیز گرفت.
به هر صورت دولت جدید در مرداد ماه سال جاری سکان هدایت را در دست گرفت و انتظار هم این بود که این دولت تمرکز بیشتری بر روی اصلاحات ساختاری بودجه و افزایش درآمدهای مالیاتی داشته باشد.
میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز تاکید بر این مسئله داشت که بودجه امسال را طوری ببندند که اولا با فرض ادامه تحریم ها باشد ثانیا با درآمدهای پایدار بسته شود و ثالثا کسری بودجه نداشته باشد. بنابراین انتظار این بود که قطعا درآمدهای مالیاتی باید در بودجه سال آینده افزایش معناداری داشته باشد.
درآمدهای مالیاتی چقدر رشد کرد؟
لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ یکشنبه همین هفته توسط رئیس جمهور رئیسی به مجلس تقدیم شد. این لایحه بودجه خبر از افزایش درآمدهای مالیاتی می داد به طوری که درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه سال جاری رشد ۶۲ درصدی داشت. درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه سال آینده ۵۳۲ هزار میلیارد تومان پیش بینی شد و این در حالی بود که در قانون بودجه سال جاری میزان درآمدهای نفتی ۳۲۹ هزار میلیارد تومان بود.
آیا فشار مالیاتی بر مودیان فعلی بیشتر می شود؟
این رشد ۶۲ درصدی درآمدهای مالیاتی موجب شد تا موجی از نگرانی در دل مودیان مالیاتی فعلی ایجاد شود چرا که این میزان رشد درآمدهای مالیاتی بسیار بیشتر از تورم ۴۰ درصدی بود.
اما بررسی ها نشان می دهد که قرار نیست فشار مالیاتی بر مودیان مالیاتی فعلی افزایش یابد. به عنوان نمونه کاهش نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها از ۲۵ درصد در قانون بودجه سال جاری به ۲۰ درصد در لایحه بودجه سال آینده کاهش یافته است.
بنابراین احتمالا این افزایش درآمدهای مالیاتی باید از محل تعریف پایه های مالیاتی جدید و جلوگیری از فرارهای مالیاتی تامین شود.
این افزایش ۶۲ درصد درآمدهای مالیاتی چگونه اتفاق افتاد؟
بررسی جزئیات رشد ۶۲ درصدی درآمدهای مالیاتی جالب است. به طور کلی مالیات ها در بودجه در پنج سرفصل کلی مالیات اشخاص حقوقی شامل (مالیات شرکت های دولتی و خصوصی)، مالیات بر درآمدها شامل(مالیات حقوق بگیران و مشاغل)، مالیات بر ثروت شامل (مالیات بر ارث، نقل و انتقال سهام، املاک و سرقفلی و مالیات های جدید شامل مالیات بر خودروها و خانه های لوکس و خانه های خالی)، مالیات بر واردات (تعرفه و حقوق گمرکی کالاهای وارداتی) و در نهایت مالیات بر کالاها و خدمات (عمدتا شامل مالیات بر ارزش افزوده) می باشد.
مالیات بر اشخاص حقوقی در لایحه بودجه ۱۴۰۱، حدود ۱۲۴.۸ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. این به معنای رشد ۱۰۹ درصدی این نوع مالیات نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۰ می باشد.
مالیات بر درآمدها نیز در مقایسه با قانون بودجه ۱۴۰۰ حدود ۵۵ درصد رشد داشته است و از ۵۴.۸ هزار میلیارد تومان به ۸۵ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.
مالیات بر ثروت کاهش یافته است و از ۳۴.۵ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه ۱۴۰۰ به ۲۷.۸ هزار میلیارد تومان رسیده است.
اما مالیات بر ثروت چگونه کاهش یافته است و این کاهش از چه ناحیه هایی است؟
کاهش مالیات نقل و انتقال سرقفلی از ۲.۳ هزار میلیارد تومان به ۱.۶ هزار میلیارد تومان
کاهش مالیات بر نقل و انتقال سهام از ۱۷.۱ هزار میلیارد تومان به ۱۰.۴ هزار میلیارد تومان
افزایش مالیات نقل و انتقال املاک از ۲.۳ هزار میلیارد تومان به ۴ هزار میلیارد تومان
بدون تغییر ماندن مالیات واحدهای مسکونی گران (۰.۷ هزار میلیارد تومان)
کاهش مالیات خودروهای لوکس از ۶.۶ هزار میلیارد تومان به ۵ هزار میلیارد تومان
بدون تغییر ماندن مالیات خانه های خالی (۲ هزار میلیارد تومان)
مالیات بر واردات از ۵۶ هزار میلیارد تومان به ۷۹.۶ هزار میلیارد تومان افزایش یافت و رشد ۴۲ درصدی را تجربه کرد.
مالیات بر کالاها و خدمات با رشد ۶۴ درصدی به ۲۰۵ هزار میلیارد تومان رسید. این افزایش ۶۴ درصدی به صورت زیر پیش بینی شده است:
کاهش مالیات بر فرآورده های نفتی و بنزین از ۶.۱ هزار میلیارد تومان به ۶ هزار میلیارد تومان
افزایش مالیات بر نقل و انتقال خودرو از ۲.۴ هزار میلیارد تومان به ۳.۹ هزار میلیارد تومان
افزایش مالیات بر ارزش افزوده از ۸۹ هزار میلیارد تومان به ۱۴۹ هزار میلیارد تومان
به هر صورت این کل ماجرای رشد ۶۴ درصدی درآمدهای مالیاتی بود. بیشترین رشد در ناحیه مالیات ستانی از اشخاص حقوقی در نظر گرفته شده است.
