دستاوردهای سفر رئیسی به روسیه/ توسعه روابط با روسیه با احیای برجام ممکن است
رئیس‌جمهوری ایران روز گذشته به دعوت ولادیمیر پوتین عازم روسیه شد و با همتای روسی خود در کاخ کرملین دیدار کرد، این رویداد بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های مختلف به همراه داشت اما مشخصا حل و فصل اختلافاتی که در پشت پرده بین دو کشور وجود دارد شاید بتواند بزرگ‌ترین دست آورد این سفر باشد.
به گزارش تازه نیوز، در راستای بررسی ابعاد مختلف سفر رئیس‌جمهوری ایران به روسیه، آرمان‌ملی گفت‌وگویی با حسن بهشتی پور، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.
سفر رئیس‌جمهوری ایران به روسیه می‌تواند چه دست آوردهایی داشته باشد؟
ایران باید با کشورهای همسایه خود روابط خود را گسترش دهد و این گسترش روابط به نفع همه طرف‌هاست. روسیه نیز از این مساله مستثنی نیست و ایران از طریق دریای خزر با روسیه در ارتباط است. باید توجه داشت که جایگاه روسیه در عرصه بین‌المللی بسیار مهم است و این کشور از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل برخوردار است. از سوی دیگر روسیه یک کشور قدرتمند در عرصه نظامی است و شاید تنها کشوری باشد که در سال‌های اخیر تجهیزات نظامی در اختیار ایران قرار داده است. اینکه سران دو کشور با یکدیگر دیدار می‌کنند می‌تواند یک اتفاق مثبت در مسیر گسترش روابط باشد. از سوی دیگر روسیه فاز دوم نیروگاه اتمی بوشهر را در دست ساخت دارد و این نیز یک مساله مهم است که باید تعیین تکلیف شود. باید توجه داشت که روسیه یکی از طرف‌های برجام است و مشخصا ایران هر چه بیشتر با روسیه و چین رابطه بهتری داشته باشد، شاید بتواند نتایج بهتری در مذاکرات وین به‌دست آورد زیرا غربی‌ها نشان داده‌اند که آماده امتیاز دادن به ایران برای لغو تحریم‌ها نیستند و مشخصا روسیه می‌تواند در این مسیر فشار وارد کند تا مذاکرات به نتیجه برسد و تحریم‌ها لغو شود. ایران نیاز دارد علاوه بر روسیه با اروپا نیز ارتباط داشته باشد تا مهم‌ترین پرونده سیاست خارجی‌اش نتیجه دهد. سفرهای آقای رئیسی به تاجیکستان و ترکمنستان برای شرکت در اجلاس شانگهای و اکو بود و به همین علت می‌توان سفر رئیس‌جمهور به روسیه را نخستین سفر رسمی به یک کشور دیگر دانست.
به نتیجه رسیدن روابط ایران و روسیه نیازمند چه موارد دیگری است؟
همکاری اقتصادی ایران و روسیه امروز موانعی دارد که یکی از آن‌ها تحریم هاست. امروز اگر می‌خواهیم روابط خود را با روسیه توسعه دهیم باید به سمتی رویم تا مذاکرات در وین به نتیجه برسد و تحریم‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن لغو شود. ایران تا زمانی که تحریم‌ها وجود دارد نمی‌تواند با روسیه، چین و هند روابط خوبی داشته باشد و به همین علت باید مشکل خود را با غرب حل و فصل کند. تعامل تجاری با شرق زمانی ممکن می‌شود که سیستم بانکی ایران بدون هیچ محدودیتی بتواند مبادله مالی داشته باشد. مشخصا امروز که سیستم بانکی ایران به صورت کامل مسدود است، مشخصا نمی‌توان انتظار داشت که رابطه با روسیه یا چین یا هر کشور دیگری نتایج مثبت آنچنانی در حوزه اتقصاد برای ایران داشته باشد. همواره در سال‌های اخیر نگاهمان به روسیه گرفتار باورهای اشتباه بوده است و به همین علت نتوانسته‌ایم تحلیل درستی از رفتار روسیه داشته باشیم. این تحلیل که ایران زیر نفوذ روسیه است از اساس مبنی ندارد. روسیه یک قدرت بازی‌گردان است اما همچون سایر کشورها به دنبال منافع خود است و باید در مقیاس تاثیرگذاریش مورد توجه قرار گیرد. امروز همه کشورها از جمله ایران، آمریکا و اروپا به دنبال منافع خود هستند و کشوری از این مساله مستثنی نیست. آن تحلیل نیز که روسیه پاک و پاکیزه است و متحد خوب ایران است نیز نمی‌تواند صحت داشته باشد زیرا هر کشوری در ابتدا به فکر خود است.
آیا اساسا ایران و روسیه اختلاف خاصی دارند و آیا می‌توان این اختلافات را حل و فصل کرد؟
یکی از مسائلی که به عنوان اختلاف میان ایران و روسیه مطرح می‌شود، دریای خزر است. در این خصوص باید گفت که در سال‌های گذشته یک توافق میان ۵ کشور حوزه دریای خزر انجام شد و کلیاتی مورد توافق طرفین قرار گرفت. پس از آن مهم‌ترین مشکل در خصوص حد مرزی مناطق جنوبی دریای خزر است. در شمال، روسیه مشکل خود را با قزاقستان و جمهوری آذربایجان حل کرده است و خطوط مرزی را ترسیم کرده‌اند. از سوی دیگر قزاقستان نیز خطوط مرزی خود را با ترکمنستان ترسیم کرده و آن ۴ کشور با یکدیگر اختلافی ندارند. امروز اختلاف در دریای خزر میان ایران و ترکمنستان و ایران جمهوری آذربایجان است. روسیه به عنوان میراث دار شوروی سابق کاری که می‌تواند انجام دهد این است که اختلافات مرزی ایران و ترکمنستان و جمهوری آذربایجان حل و فصل شود و در این زمینه باید تسهیلگر باشد. بنابراین ایران و روسیه در سطح و غیرسطح دریای خزر هیچ اختلافی با روسیه ندارد. امروز اختلاف در دریای خزر این است که ایران بر این باور است که خط مستقیم حسنقلی به آستارا درون سرزمین ایران است و باید علاوه بر آن قسمت‌های شمالی خط فرضی حسنقلی به آستارا نیز در اختیار ایران باشد اما ترکمنستان و جمهوری آذربایجان فقط جنوب خط فرضی حسنقلی به آستارا را متعلق به ایران می‌دانند. ایران می‌تواند با اصل انصاف حق خود را در دریای خزر بگیرد همان گونه که آلمان نیز در دعوای حقوقی مرزی با دانمارک با استناد به اصل انصاف توانست حق خود را بگیرد. باید توجه داشت ایران در گذشته وجود داشته است اما اثری از ترکمنستان و جمهوری آذربایجان نبوده که بخواهند امروز حق بیشتری از دریای خزر بخواهند. گفت‌وگوی دوجانبه میان ایران و ترکمنستان و ایران و جمهوری آذربایجان امروز می‌تواند مساله را حل کند. اینکه گفته می‌شود روسیه خزر را از ایران گرفت و حق ایران را در این زمینه خورد اصلا سحت ندارد، زیرا اختلاف ایران در خزر با کشورهای دیگر است.
