موقعیت مهدی پدیده جشنواره چهلم/ سیمرغ مردمی چرا حذف شد؟
فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» به‌عنوان اولین ساخته سینمایی هادی حجازی‌فر با نامزدی در ۱۴ بخش از نگاه هیأت داوران و قرار گرفتن در میان آثار محبوب مخاطبان، «پدیده» این دوره از جشنواره شد.
به گزارش تازه نیوز و به نقل از مهر، امروز جمعه ۲۲ بهمن‌ماه و همزمان با روز برگزاری آئین اختتامیه چهلمین جشنواره فیلم فجر، با دوازدهمین شماره از «مهر سیمرغ ۴۰» همراه شوید.
چهره روز؛ مسعود نقاش‌زاده
از همان ابتدا یکی از غیرمنتظره‌ترین گزینه‌هایی بود که برای دبیری جشنواره فیلم فجر از سوی رئیس سازمان سینمایی معرفی شد؛ در قیاس با دبیران جشنواره فجر در سی‌ونه دوره گذشته مسعود نقاش‌زاده یکی از گزینه‌های کمتر شناخته‌شده بود که انتظار می‌رفت دوره‌ای پرچالش را هم پیش روی خود داشته باشد.
ابتلاء به بیماری کرونا آن هم کمتر از یک هفته مانده به آغاز جشنواره، این چالش را به اوج خود رساند تا نقاش‌زاده امکان همراهی فیزیکی با جشنواره چهلم در روزهای ابتدایی را نداشته باشد و محمد حمیدی‌مقدم به‌عنوان جانشین، پیگیری امور اجرایی «خانه جشنواره» را برعهده بگیرد.
در میانه راه برگزاری اما دبیر جشنواره از قرنطینه خارج شد و با حضور در یک نشست رسانه‌ای به برخی ابهامات و حواشی جشنواره پاسخ گفت. نقاش‌زاده که صراحتاً از فرصت اندک خود برای سامان‌دهی امور جشنواره بر مبنای ایده‌آل‌های خود گفت، تأکید کرد: «باورم این است که از پایان جشنواره چهلم تدبیر لازم برای جشنواره بعدی باید آغاز شود و این دبیرخانه دائمی باشد. آنچه که در این دوره بنا داشتیم دنبال کنیم قانون مداری و استانداردسازی رویه‌ها بود که آن را از آئین‌نامه آغاز کردیم. این موضوع باید بنیادی باشد تا سال‌های بعد فقط تغییرات جزئی باشد. ما نیازمند به چارچوب اولیه پایدار هستیم که باید در آئین نامه مشخص شود و یک سری جزئیات تغییر پیدا کند.»
نقاش‌زاده هرچند در این سخنان نگاه به آینده دارد و در همین نشست خبری احتمال دبیری خود در جشنواره چهل و یکم را موکول به مذاکرات بعد از برگزاری آئین اختتامیه این دوره دانست، باید دید آیا کارنامه او از نگاه مدیریت کلان سازمان سینمایی تا چه اندازه همراه با توفیق بوده و آیا می‌تواند تبدیل به یکی از دبیران چند دوره‌ای «فجر» شود؟
تصمیم‌گیری روز گذشته مسعود نقاش‌زاده برای حذف یکی از مهمترین سیمرغ‌های جشنواره فیلم فجر، بی‌تردید یکی از مهمترین و جسورانه‌ترین تصمیمات او در مقام دبیری جشنواره فجر محسوب می‌شود. تصمیمی که برخی با توجه به تکرار حواشی و ابهامات پیرامون اهدای سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم در دوره‌های اخیر جشنواره، آن را شجاعانه و ضروری توصیف کردند و برخی هم با انتقاد از تأخیر در واکنش به این حواشی، اتخاذ آن را پاک کردن صورت مسئله به جای حل آن دانستند.
امشب و در آئین اختتامیه مسعود نقاش‌زاده به سنت دیگر دبیران فجر، به ارائه گزارشی از عملکرد خود خواهد پرداخت، باید دید او مهمترین دستاوردهای خود در دبیری جشنواره چهلم فجر را چه می‌داند.
حاشیه روز؛ انصراف فیلم محبوب مخاطبان
«نظر به عدم توجه به آرا مردمی در جشنواره فجر و حذف آن و از طرفی با عنایت به اینکه به زعم این حقیر این تصمیم اثر وضعی بر سینمای ایران دارد، ضمن سپاس از حضرت عالی و همکارانتان، به این وسیله اعلام می‌دارم که فیلم «ملاقات خصوصی» به کارگردانی آقای امید شمس و تهیه‌کنندگی اینجانب را از داوری جشنواره خارج نمائید و در هیچیک از بخش‌ها داوری نشود، ان شاالله که جوابی برای حق الناسی که ضایع شد داشته باشید» این بخشی از نامه امیر بنان تهیه‌کننده فیلم «ملاقات خصوصی» خطاب به مسعود نقاش‌زاده است. نامه‌ای که شب گذشته و ساعتی مانده به انتشار فهرست نهایی نامزدها از سوی هیأت داوران در فضای مجازی منتشر شد.
امیر بنان که پیش‌تر و در واکنش به حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره، در گفتگو با خبرگزاری مهر این تصمیم را موجب آسیب به شأن مردمی جشنواره فجر و لطمه به آبروی سینمای ایران توصیف کرده بود، در ادامه تصمیم گرفت با انصراف از داوری فیلمش در این دوره، اعتراض خود و عواملش را به‌صورت عملی اعلام کند.
ملاقات خصوصی
فیلم سینمایی «ملاقات خصوصی» که اولین ساخته سینمایی امید شمس محسوب می‌شود، از موفق‌ترین فیلم‌های این دوره از جشنواره در برقراری ارتباط با مخاطبان بود و هم از منظر تعداد بلیت فروخته شده جزو آثار پرمخاطب بود و هم در فرآیند ثبت آرای مردمی توانست تا یک روز مانده به برگزاری آئین اختتامیه صدرنشینی خود را در جدول آرای مردمی حفظ کند. به این ترتیب این فیلم جدی‌ترین شانس را برای دریافت سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره داشت و به همین دلیل تصمیم به حذف این سیمرغ با واکنش تند تهیه‌کننده آن مواجه شد.
«ملاقات خصوصی» در حالی از داوری در بخش‌های مختلف انصراف داد که براساس فهرست نهایی نامزدها که شامگاه دیشب منتشر شد، این فیلم تنها در دو بخش «بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» و «بهترین فیلم اول» نامزد شده بود.
هرچند مسعود نقاش‌زاده اعلام کرد «به خاطر صیانت از آرای مردم و نیز حفظ حقوق صاحبان آثار، و جلوگیری از ضایع شدن کوچک‌ترین حقی از فیلمسازان، در این دوره جایزه داوری مردمی را نخواهیم داشت.» اما به نظر می‌رسد این تصمیم نیاز به شفاف‌سازی بیشتر دارد؛ هنوز مشخص نیست آیا ابهام به‌وجود آمده در فرآیند ثبت آرای مردمی این دوره محصول وقوع یک تخلف است و یا صرفاً یک اشتباه فنی اعتبار این آرا را خدشه‌دار کرده است؟ مقصر اصلی در حذف مهمترین سیمرغ جشنواره چهلم از ترکیب جوایز این رویداد کیست؟
نکته روز؛ از «اکران» چه خبر؟
حضور در جشنواره فیلم فجر، در دوره‌های دورتر و در دهه ۶۰ یکی از شروط لازم برای ورود فیلم‌ها به چرخه اکران عمومی بود؛ به این معنا که تنها فیلم‌هایی شانس اکران عمومی در طول سال را داشتند که می‌توانستند خود را به ویترین جشنواره فجر برسانند و در این رویداد مورد ارزیابی و داوری قرار بگیرد.
جشنواره فجر دیگر سال‌هاست که چنین جایگاهی ندارد و واقعیت این است که فیلم‌های صدرنشین گیشه و آثاری که جریان اصلی اکران عمومی سینماها در طول سال را تشکیل می‌دهند، غالباً حضوری در جشنواره فیلم فجر نداشته‌اند و اتفاقاً برخی عدم حضور فیلمشان در جشنواره را تضمینی برای فروش بهتر و بیشتر در گیشه قلمداد می‌کنند!
با این همه اما هنوز هم جشنواره فیلم فجر مهمترین ویترین برای ارزیابی وضعیت یکساله سینمای ایران محسوب می‌شود.
سینمای ایران نزدیک به دو سال است که با بحران کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و چرخه اکران عمومی بیشترین آسیب را از این رویارویی دیده است. به همین دلیل هم صف طویلی از فیلم‌های آماده اکران پشت درهای سینماها به انتظار ایستاده‌اند تا مگر با فروکش کردن بحران و تضمین حداقلی برای توفیق در گیشه، بتوانند روانه پرده سینماها شوند.
حالا و با برگزاری جشنواره چهلم در حالی ۲۲ فیلم دیگر به صف اکران عمومی اضافه شدند که هنوز بخش قابل توجهی از فیلم‌های جشنواره فجر در دوره‌های سی‌وهشتم و سی‌ونهم در انتظار تعیین تکلیف برای اکران عمومی هستند.
فارغ از این نکته اما در یک نگاه کلی باید اعتراف کرد که بیش از نیمی از فیلم‌های حاضر در جشنواره امسال، حداقل ویژگی‌های لازم برای برقراری ارتباط با مخاطب را ندارد و بعید است در صورت عادی شدن شرایط هم سینماداران تمایلی به میزبانی از آن‌ها در اکران عمومی داشته باشند.
فیلم روز؛ موقعیت مهدی
حالا دیگر با قطعیت می‌توان آن را «پدیده» جشنواره چهلم نامید؛ هادی حجازی‌فر که در نیمه دوم دهه ۹۰ و در قامت بازیگر، تبدیل به یکی از چهره‌های محبوب و کنجکاوی‌برانگیز برای مخاطبان جشنواره فیلم فجر شده بود و هر بار با نقش‌آفرینی‌های خود حضوری تحسین‌برانگیز را در این رویداد تجربه می‌کرد، حالا و با اولین حضور خود در قامت کارگردان، شگفتی‌ساز شد و توانست رکورد بیشترین نامزدی در بخش‌های مختلف آرای هیأت داوران را به نام فیلم اول خود ثبت کند.
«موقعیت مهدی» که براساس جدول آرای مردمی جشنواره از فیلم‌های محبوب مخاطبان در این دوره هم بود و همزمان مورد استقبال اصحاب رسانه و منتقدان قرار گرفت، در ارزیابی داوران جشنواره چهلم هم بیشترین بخت را برای شکار سیمرغ‌های این دوره از جشنواره دارد.
اولین ساخته سینمایی هادی حجازی‌فر براساس آرای هیأت داوران جشنواره چهلم در بخش‌های بهترین جلوه‌های ویژه میدانی، بهترین چهره‌پردازی، بهترین طراحی صحنه، بهترین طراحی لباس، بهترین صداگذاری، بهترین موسیقی متن، بهترین تدوین، بهترین فیلمبرداری، بهترین نقش مکمل مرد، بهترین نقش مکمل زن، بهترین فیلمنامه، بهترین فیلم اول، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم شایسته نامزدی شناخته شده و در این ۱۴ بخش شانس شکار سیمرغ را در آئین اختتامیه این دوره دارد.
فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» روایت هادی حجازی‌فر از زندگی و شهادت حمید و مهدی باکری است؛ فرماندهان شهید دوران دفاع مقدس که پیکرشان هنوز هم به خانه بازنگشته است. روایت دراماتیک، شخصیت‌پردازی تأثیرگذار و کارگردانی متبحرانه در راستای خلق فضاهای پرالتهاب جنگ، از اصلی‌ترین برگ‌برنده‌های این فیلم سینمایی است.
