کدام اعضای مجمع تشخیص تغییر می‌کنند؟/ نکاتی درباره چرایی تشکیل هیئت عالی نظارت و تاثیرات آن
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید احتمالا کسانی که در دوره حضورشان در مجمع کارنامه باکیفیت و حضور فعالی نداشتند، جای خودشان را به افراد جدید بدهند.
به گزارش تازه‌نیوز، هشتمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام ۲۳ مردادماه سال جاری با پایان مدت ۵ ساله‌اش به پایان می‌رسد. رهبر معظم انقلاب در حکم انتصاب اعضای دوره هشتم مجمع تشخیص مصلحت نظام، انجام تغییراتی ازجمله «سامان بخشیدن به مجموعه سیاست‌های کلی و بازنگری در عناوین و نیز در فرآیند تعیین و تنظیم آن»، «سامان بخشیدن به مسأله نظارت بر اجرای سیاست‌ها»، «سازوکار لازم برای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی سیاست‌ها»، «ایجاد انسجام کامل در ساختار تشکیلاتی و مدیریتی و تمرکز برنامه‌ها بر اساس آیین‌نامه مصوب» و «چابک‌سازی تشکیلات و حذف بخش‌های موازی و غیرضرور» را در ساختار و محتوای این مجمع ضروری دانستند.
در ماه اخیر اما باتوجه به مهلت باقی‌مانده به پایان دوره هشتم مجمع تشخیص، خبر رسیده که اعضا برای به نتیجه رساندن دستورکارهای باقی‌مانده جلسات فشرده‌ای را برگزار می‌کنند. در همین رابطه فارس گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته که بخش‌هایی از آن را می‌خوانید:
رهبر معظم انقلاب در حکم انتصاب‌شان برای اعضای دوره هشتم مجمع تشخیص، انجام تغییراتی را ضروری دانستند که ازجمله این موارد «سامان بخشیدن به مجموعه سیاست‌های کلی و بازنگری در عناوین و نیز در فرآیند تعیین و تنظیم آن» بوده است. به نظر شما آیا نکات مطرح‌شده از جانب ایشان محقق شده و به طور کلی عملکرد این دوره را چگونه ارزیابی می کنید؟
البته بخشی از اوامر ایشان مربوط به خود مجمع بود و بخش دیگری درباره دبیرخانه مجمع که اطلاعات من درباره مورد اول است. یکی از انتظارات رهبر انقلاب این بود که مجمع بخش مربوط به نظارت بر اجرایی شدن سیاست‌ها را از اصل مجمع تفکیک کند و یک گروه منتخب از اعضای مجمع، هیئت عالی نظارت را تشکیل دهند. با نظر رهبر معظم انقلاب برای تعیین اعضای هیئت عالی نظارت ضمن حضور رئیس و دبیر مجمع، انتخاباتی در میان اعضا به عمل آمد و ۱۵ نفر عضو این هیئت مشخص شدند؛ اعضای هیئت عالی نظارت از میان افرادی انتخاب شدند که می‌توانستند فرصت بیشتری به این هیئت اختصاص دهند تا هیئت عالی بتواند چابک‌تر موضوع نظارت بر اجرایی شدن سیاست‌های کلی ابلاغی را دنبال کند.
تشکیل هیئت عالی نظارت گام بزرگی در تحول مجمع تشخیص بود و نتیجه آن نیز روشن است. در این مدت هر ۲ هفته یک بار جلسات مجمع تشخیص با حضور تمامی اعضا تشکیل می‌شد و جلسات هیئت عالی نیز با همین فاصله زمانی و معمولا سه‌شنبه بعدازظهر برگزار می‌شد و موجب شد که این هیئت سرعت عمل فوق‌العاده را برای بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی داشته باشد و به صورت تاثیرگذاری اعمال نظارت کند که این مهم از طریق انتقال نقطه نظرات به شورای نگهبان صورت می‌گرفت.
این مطالب را هم ببینید:
- دولت رئیسی زیر فشار مجلس؛ از اعتراض به گرانی‌ها تا رتبه‌بندی معلمان و حقوق بازنشستگان!
- ماجرای درگیری دولت و مجلس بر سر کوپن الکترونیک
یک نکته ظریف در این دوره این بود که رهبر معظم انقلاب فردمودند که عدم مغایرت کفایت نمی‌کند، بلکه باید مصوبات مجلس و تصمیمات دولت یا قوه قضاییه، منطبق با سیاست‌ها باشد و همین موجب شده بود که مجلس گاهی اوقات واکنش نشان می‌داد و عده‌ای می‌گفتند که شورای نگهبان دومی تشکیل شده و حتی درباره جایگاه قانونی هیئت عالی نظارت مناقشه می‌کردند. البته پاسخ داده شد که هیئت عالی نظارت، شورای نگهبان دوم نیست و رهبر معظم انقلاب براساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست‌های کلی را پس از مشورت با مجمع ابلاغ می‌کنند و از سوی دیگر حق دارند که در اجرایی شدن این سیاست‌ها نظارت کنند و در ذیل همین اصل آمده که رهبر انقلاب می‌توانند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کنند که ایشان اکنون اختیار خود را در رابطه با نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام، به هیئت عالی نظارت تفویض کردند؛ بنابراین هیئت عالی نظارت جایگاه قانونی محکمی دارد و در این مسئله جای مناقشه‌ای نیست.
حقیقت این است که اگر از آغاز شکل‌گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام و ابلاغ سیاست‌های کلی این روند دنبال می‌شد، بسیاری از مسائل کشور با آنچه در این سال‌ها رقم خورد متفاوت بود زیرا رهبر انقلاب در سیاست‌های کلی، نگاه بلندمدت دارند و مجلس و دولت در هر دوره، این نگاه را ندارند. نکته دیگر مسئله جامع‌نگری است؛ رهبر انقلاب در جایگاه هدایت عمومی کشور و نظارت بر مجموعه مسائل کلان، نگاه جامعی دارند که متاسفانه این نگاه به صورت دقیق در مجلس و دولت وجود ندارد.
اگر مجلس ذیل سیاست‌های کلی قانون‌گذاری کند و دولت نیز با توجه به این مهم نسبت به اجرای وظایفش اقدام کند، آن چه رهبر انقلاب انتظار دارند رقم می‌خورد و اگر مانند گذشته کمتر این اتفاق بیافتد، ما شاهد نوعی عقب‌ماندگی در امور خواهیم بود؛ کما اینکه نظارت‌های مجمع و شاخص‌های تعریف‌شده، نشان داد که طی دهه‌های گذشته این سیاست‌های ابلاغی غالبا آن‌طور که شایسته و بایسته است، اجرا نشده و ما شاهد فواید و منافع آن نیستیم. گزارش‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های کلی به صورت ناقص اجرایی شده و کمتر مشاهده کرده‌ایم که این سیاست‌ها به طور حداکثری به اجرا در آمده باشد.
یکی از انتقاداتی که عده‌ای نسبت به هیئت عالی نظارت مطرح می‌کنند درباره شفافیت عملکرد این هیئت است و معتقدند گزارش روشنی در این خصوص وجود ندارد.
برای ما واضح نیست که منظور این افراد از عدم وجود شفافیت چیست. مصوبات مجمع براساس سیاست‌ها و چارچوب‌هایی که رهبر معظم انقلاب تعیین می‌کنند، تدوین می‌شود. اختلاف‌نظرهای مجلس و شورای نگهبان در مواردی به خاطر رعایت مصلحت، از سوی مجلس به مجمع تشخیص می‌آید و مجمع گاهی این موارد را احراز مصلحت نمی‌کند زیرا این امر نیازمند رای دوسوم اعضای حاضر در جلسه مجمع است و نهایتا خلاف انتظار بعضی از نمایندگان مجلس یا افراد دیگری خواهد بود اما برای ما منظور عده‌ای که می‌گویند هیئت عالی نظارت شفافیت ندارد، مشخص نیست.
اگر این افراد منظور خودشان را از شفافیت بگویند، می‌توان به نتیجه رسید؛ یعنی بگویند مرادشان از شفافیت این است که آنچه آن‌ها تصویب می‌کنند عینا پذیرفته شود یا می‌خواهند بگویند مجمع تشخیص باید کار دیگری انجام دهد. به نظر ما عدم شفافیتی در تصمیم‌گیری‌های مجمع نیست.
شاید از دست داده باشید:
- واکنش نماینده مجلس به عکسش در گِل: به وظیفه‌مان عمل کردیم، حالا یک عکسی هم گرفته شد!
- ویدئو| جابه‌جایی نمایندگان مجلس با بیل مکانیکی در امامزاده داوود!
رهبر معظم انقلاب همواره در انتخاب اعضای حقیقی مجمع تشخیص، اعضا را از طیف‌های سیاسی مختلف انتخاب می‌کنند. به عقیده شما این مسئله چه دلیلی دارد و به طور کلی ایشان با چه شاخصه‌هایی افراد را برای این مسئولیت خطیر انتخاب می‌کنند؟
رهبر انقلاب شاخص‌های مدنظر خودشان را برای انتخاب اعضا نفرمودند ولی ما استنباط می‌کنیم که مهم‌ترین شاخص‌ها در نظر ایشان، دانش و معلوماتی است که برای عضویت در مجمع لازم است و طبعا اعضای مجمع باید در یکی از حوزه‌های تخصصی، صاحب فکر و نظر باشند. شاخصه دیگر تجربه طولانی‌مدت است؛ به عنوان مثال بعضی از روسای جمهور، معاونان رئیس‌جمهور، روسای مجلس یا وزرا و نمایندگان سابق، عضو مجمع هستند؛ این مسئله نشان می‌دهد که پختگی، احاطه و اشراف، درمورد منصوبان مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنا قرار گرفته است.
به نظر می‌رسد که موضع سیاسی مبنای گزینش‌ها نیست و این‌طور نیست که قصد باشد افراد به تعداد مساوی از جریانات سیاسی برای مجمع تشخیص انتخاب شوند بلکه حتما یکی از نکات مدنظر رهبر معظم انقلاب برای انتخاب اعضای مجمع این است که در تجربه طولانی‌مدت‌شان، انحراف و کج‌روی در اعضای منتخب به گونه‌ای نباشد که مانع حضور آن ها در این جایگاه باشد. مجمع تشخیص مصلحت نظام جایگاه رفیعی دارد و اعضای آن در مواردی از وظایف و تکالیف، مستشاران رهبر انقلاب هستند بنابراین باید کسانی باشند که سابقه خروج از چارچوب‌های نظام را در اعمال و رفتارهایشان نداشته باشند.
با توجه به اینکه پایان دوره فعلی مجمع تشخیص نزدیک است، گمانه‌زنی‌هایی درباره اعضای دوره جدید وجود دارد. شما از تغییرات احتمالی و ترکیب اعضای جدید خبری دارید؟
من در این باره خبری ندارم ولی احتمال می‌دهم کسانی که در مجمع خیلی فعال نبودند و احیانا سن‌شان به قدری بالا رفته که توانایی حضور فعال در جلسات مجمع تشخیص را ندارند و یا کسانی که کارنامه حضورشان در مجمع با کیفیت مناسبی نیست، جای خودشان را به افراد جدید خواهند داد.
