چهار سناریوی محتمل مذاکرات احیای برجام برای ۲۰۲۳

به گزارش تازه‌نیوز، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۲۳ دسامبر نوشت که با توجه با اهداف منع اشاعه هسته‌ای، هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد و افزود: «کسانی که غیر از این فکر می‌کنند، به سادگی خود را گول می‌زنند». برجام توافقی بود که در ازای لغو تحریم‌ها، محدودیت‌ها و بازرسی‌های سرزده از برنامه‌های هسته‌ای ایران را اعمال می‌کرد.

به نقل از اکوایران، خروج آمریکای ترامپ از توافق و در پی آن کنار گذاشتن محدودیت‌ها از سوی تهران، این توافق را در شرف مرگ قرار داده است. به رغم تلاش‌ها برای احیای این توافق، با این همه تاکنون توافقی در دسترس نبوده و بسیاری از تحلیل‌گران چشم‌انداز روشنی برای برقراری توافق هسته‌ای جدیدی را محتمل نمی‌دانند.

در این میان، اتحادیه اروپا در قبال ایران سیاست دوگانه‌ای داشته است: از یک سو اعمال تحریم و فشار بر ایران به بهانه اعتراضات داخلی و جنگ اوکراین و از سوی دیگر دیپلماسی در مورد برجام. بورل و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در نشست بغداد دوم در امان در ۲۰ دسامبر برای از سرگیری مذاکرات متوقف شده هسته‌ای دیدار کردند.

این مطالب را هم ببینید:

• هشدار دیپلمات سابق ایران در مورد تبعات عدم احیای برجام
• رئیس سازمان انرژی اتمی: مذاکرات برجام تمام شده است
• بایدن: مشتاقانه در انتظار همکاری با نتانیاهو برای مقابله با تهدیدهای ایران هستم

مقامات ایرانی همچنان اذعان دارند که می‌خواهند توافقی را منعقد کنند، اما از ماه سپتامبر مذاکرات به تعویق افتاده و دو طرف یکدیگر را عامل توقف گفت‌وگوها معرفی می‌کنند. شاید هم‌چنان تهران مایل باشد به میز مذاکره بازگردد و بر سر توافق پیشنهادی اتحادیه اروپا گفت‌وگو کند، آن هم در زمانی که غرب بر اعتراضات متمرکز شده است. با این حال آیا ایران می تواند گفت و گو را در سال ۲۰۲۳ تغییر دهد؟

پایگاه تحلیلی المانیتور سناریوهای ناشی از پیامد عدم توافق با ایران را در سال ۲۰۲۳ بررسی کرده است:

نخست، ایران ممکن است به غنی‌سازی بیشتر ادامه دهد، به نقطه گریز هسته‌ای برسد و به طور بالقوه مسابقه تسلیحات هسته‌ای یا موشک‌های بالستیک در منطقه تحریک شود. ایران در حال حاضر در حال غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد است که یک گام فنی تا اورانیوم ۹۰ درصد فاصله دارد. چنین پیشرفتی می‌تواند تهدیدات اسرائیل در مورد حمله نظامی را بیشتر کند که با توجه به متحدان منطقه‌ای ایران در خلیج فارس، لبنان، یمن، عراق، کرانه باختری، غزه و جاهای دیگر، پیامدهای خاص خود را برای منطقه خواهد داشت.

دوم، ایران تحت تحریم احتمالاً انگیزه کمتری برای حمایت از روند صلح سازمان ملل در یمن یا پیشبرد مذاکرات ایران و عربستان که تاکنون با میانجیگری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر سابق عراق انجام می شده، خواهد داشت. ایران سعودی را به حمایت از اعتراضات از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان متهم می کند.

سوم، بعید است که ایران تحت فشار فزاینده غرب از همکاری راهبردی خود با روسیه عقب‌نشینی کند.

چهارم، در عراق، جایی که متحدان و نیروهای نزدیک به ایران ائتلاف حاکم را رهبری می کنند، تشدید خصومت‌های آمریکا و ایران می‌تواند عراق را دوباره به میدان نبرد تبدیل کند. ایران به واسطه صادرات گاز به شبکه برق عراق، اهرم فشار مهمی در دست دارد. گام‌های عراق به سمت یکپارچگی منطقه‌ای، به ویژه با خلیج فارس، احتمالاً در خطر است: نباید انتظار داشت که پروژه برق عراق و شورای همکاری خلیج فارس که اوایل امسال امضا شد، با سرعت خارق‌العاده پیش برود.