چهار مشکل در رتبه‌بندی که معلمان را عصبانی کرده است!
معلمان نسبت به فرآیندهای رتبه‌بندی، ارزیابی انجام شده توسط ارزیابان، نحوه امتیازات ارائه شده و احتمال کسر رتبه‌های آنها به دلیل محدودیت اعتبارات رتبه‌بندی گلایه‌های شنیدنی بسیاری دارند.
امیرحسین نواده قره سید: رتبه‌بندی معلمان” سرانجام پس از ۱۰ سال وارد فاز اجرا شد و در شرایطی که انتظار می‌رفت به طور طبیعی رضایت نسبی در میان فرهنگیان ایجاد شود اما نحوه اجرای کار توسط آموزش و پرورش شرایط را به‌گونه‌ای رقم زده است که هم‌اکنون معلمان به شدت درگیر رتبه‌بندی هستند و اعتراضات بسیاری به رتبه‌های تعیین شده شکل گرفته است.
این روزها اگر با معلمان گفت‌وگویی داشته باشید یا به گروه‌های معلمان در فضای مجازی سری بزنید، بیشتر صحبت آنها درباره رتبه‌بندی، چگونگی جمع آوری مستندات، کسب امتیاز بالاتر، دریافت مستندات بابت انجام کارهای خیر و کمک به دانش‌آموزان نیازمند و در یک کلام به قول برخی از معلمان، حسابی درگیر کاغذ بازی شده‌اند.
در حالیکه ارتقای کیفیت در نظام تعلیم و تربیت مهمترین هدف رتبه‌بندی معلمان بود اما در نهایت آنچه از وضعیت فعلی مشهود است، نه تنها خبری از ارتقای کیفیت نیست بلکه نارضایتی گسترده‌ای هم شکل گرفته و عمده توان معلمان و حتی ستاد وزارت آموزش و پرورش صرف رفع مشکلات این طرح شده است، آن هم در شرایطی که آموزش و پرورش مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده دارد به عنوان مثال امتحانات نهایی دانش‌آموزان در خرداد ماه و پس از آن، ثبت‌نام دانش‌آموزان آن هم با مشکلات مختلفی که هر سال تکرار می‌شود، در پیش است.
معلمان در شاخص‌های تجربه، شایستگی عمومی، تخصصی و حرفه‌ای بررسی می‌شوند و در شایستگی‌های عمومی معیارهایی همچون ارتباط و تعامل موثر، مهارت تفکر و حل مسئله، خلاقیت و تحول‌خواهی و باور به ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی و روحیه جهادی مدنظر است.
در بخش تجربه نیز سنوات خدمت، ارزیابی عملکرد، گواهی آموزش‌های ضمن خدمت، سابقه تدریس به همکاران و دریافت تقدیرنامه مدنظر است.
رضا مراد صحرایی؛ سرپرست وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه به تمام اعتراضات معلمان رسیدگی می‌شود، می‌گوید: تا ۵ اردیبهشت امکان بارگذاری مدارک جدید وجود دارد و پس از آن ارزیابان برای ارزیابی اقدام می‌کنند همچنین کار بازنگری آیین‌نامه رتبه‌بندی معلمان آغاز شده است، با نتایجی که از رسیدگی به اعتراضات به دست می‌آید می‌توانیم آیین‌نامه را اصلاح کنیم.
خطاهای ارزیابان در بررسی معلمان
به اذعان برخی از معلمان، شاخص‌های رتبه‌بندی نمی‌تواند به‌صورت دقیق معلمان را مورد ارزیابی قرار دهد و نیاز است معلمان به‌صورت حضوری نیز مورد مصاحبه و بررسی قرار گیرند که این اتفاق تا به امروز نیفتاده است.
از سوی دیگر، در فرآیند رتبه‌بندی، بررسی معلمان به‌صورت سیستمی انجام شده است که خطاهای بسیاری هم داشت در حالیکه برای ارزیابی حرفه‌ای نیاز است، ارزیابان موقعیت معلم را از نزدیک مشاهده و بررسی کنند.
عدم تناسب رشته ارزیابان با رشته معلمان، مشکل دیگری است که در فرآیند ارزیابی وجود داشته است به‌عنوان مثال معلم فیزیک را فقط فردی که در رشته فیزیک تحصیل کرده است، در حیطه تخصصی و حرفه‌ای می‌تواند ارزیابی کند اما در ارزیابی معلمان، این اتفاق نیفتاده است.
سومین مورد هم مربوط به “اشکالات آیین‌نامه اجرایی رتبه‌بندی معلمان” است که این موضوع از سوی رئیس مجلس هم مورد تأکید قرار گرفت و بخش زیادی از مشکلات رتبه‌بندی به این دلیل است و تا زمانی که آیین‌نامه اصلاح نشود، بررسی اعتراضات معنا نخواهد داشت.
همچنین بازه زمانی اجرای رتبه‌بندی که توسط مجلس در مدت زمان سه ماه تعیین شده برای بررسی ۹۰۰ هزار معلم ناکافی است و در چنین بازه زمانی محدودی، قطعاً اشکالات بسیار ایجاد خواهد شد.
با این حال معلمان نسبت به فرآیندهای رتبه‌بندی، ارزیابی انجام شده توسط ارزیابان، نحوه امتیازات ارائه شده و احتمال کسر رتبه‌های آنها به دلیل محدودیت اعتبار رتبه‌بندی، گلایه‌هایی دارند که در ادامه این مطلب، برخی معلمان از مسائل و مشکلات خود در مسیر رتبه‌بندی سخن می‌گویند.
ابتدا تعیین رتبه ۳ و بعد تنزل به رتبه ۲!
معلمی با ۵ سال سابقه که رتبه دو را کسب کرده، می‌گوید: “تمام مدارک و مستندات لازم از جمله گواهی‌های مهارتی را بارگذاری کردم همچنین دو کتاب تالیف کرده‌ام که به همراه شماره شابک در سامانه رتبه‌بندی بارگذاری شد؛ سه هفته قبل از صدور احکام وقتی از میز رتبه‌بندی سؤال پرسیدم، رتبه بنده را سه اعلام کردند اما در اسفند ماه با صدور احکام مشخص شد، با کسر ۵۴ امتیاز رتبه دو را برای بنده تعیین کردند و میز رتبه‌بندی اعلام کرد که به دلیل کمبود بودجه امتیازها کسر شده است!
به دلیل نگرانی از اینکه پس از اعتراض رتبه‌ام مجدد کسر شود، برای ثبت اعتراض اقدام نکردم اما به عنوان یک معلم معتقدم این رتبه‌ها دقیق نیست چون بدون بررسی مهارت معلم در کلاس‌داری و تدریس نمی‌توان نظر دقیقی درباره او داد، از سوی دیگر محدود کردن معلمان در کسب رتبه از جمله اینکه فرد با کمتر از ۱۵ سال سابقه نمی‌تواند رتبه بالاتر از سه را کسب کند، صحیح نیست.”
بعد از ۳۱ سال سابقه فرصت ارتقای رتبه وجود ندارد!
معلم دیگری با ۳۱ سال سابقه تدریس از استان البرز می‌گوید: «ابتدای خدمتم در استان خوزستان بود و اکنون حدود یک دهه است که در استان البرز ساکن هستم و تا به امروز به عنوان مدیر و معاون مدرسه، سرپرست شبانه‌روزی، معلم دوره متوسطه و ابتدایی فعالیت و در رتبه‌بندی، “رتبه ۳” را کسب کردم البته فقط در یکی از شاخص‌ها، رتبه سه را دارم و در باقی شاخص‌ها رتبه ۴ را کسب کردم و حتی کل امتیازاتم از حداقل رتبه ۴ بالاتر است.
معلمان با سابقه بالا از جمله بنده با ۳۱ سال خدمت دیگر فرصتی برای مستندسازی وارتقای رتبه خود نداریم، آیا تاوان ۱۲ سال تأخیر در اجرای رتبه‌بندی را باید معلمان بدهند؟! معلمی که ۳۱سال سابقه خدمت دارد محال است شاخص‌های تعیین شده در رتبه‌بندی را نداشته باشد، اکثر معلمان به وظیفه معلمی خود متمرکز هستند و در طول سنوات خدمت خود به دنبال جمع‌آوری مستندات برای رتبه بندی نبوده‌اند البته شاخص‌های رتبه‌بندی مناسب افرادی است که به دنبال مستندسازی و جویای نام بودن هستند.»
اعتقاد به ارزش‌ها در معلمان را چگونه بررسی کردند؟!
این معلم با انتقاد از بررسی شایستگی‌های عمومی معلمان در رتبه‌بندی ادامه می‌دهد: «ارزیابان دربخش شایستگی‌های عمومی درباره وضعیت دین‌داری بنده در قالب شاخص‌هایی همچون باور به ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی و روحیه جهادی نظر داده‌اند آن هم در شرایطی که مدیر مدرسه در بخش شایستگی‌های عمومی به بنده امتیاز کامل داده است اما ارزیابان بدون شناخت بنده، ۶۰ امتیاز کسر کرده‌اند!
همچنین در بخش شایستگی‌های تخصصی و حرفه‌ای به بارگذاری مستندات نیاز بود اما اگر از ابتدای شروع معلمی یا حداقل ۱۰ سال قبل اعلام می‌کردند که معلمان تمام فعالیت‌های خود را مستندسازی و گواهی دریافت کنند اکنون تکلیف ما مشخص بود! به عنوان مثال بنده در مدرسه رابط کمیته امداد بودم و دانش‌آموزان نیازمند را شناسایی می‌کردم اما برای این اقدام هیچ مستنداتی ندارم و برای دریافت آن باید به استان خوزستان مراجعه کنم.
آیا پس از ۳۱ سال فعالیت و کار، حالا توان، حوصله و زمان جمع‌آوری مستندات را داریم؟ این کار زمان بسیاری از معلمان می‌گیرد به عنوان مثال مستندات فعالیت بنده در بسیج استان خوزستان است، آیا باید برای به دست آوردن آن به خوزستان بروم؟ آیا مسئولان توجه دارند که معلمی یک هنر است و قابل مستند کردن نیست و تنها بخش کوچکی از عملکرد معلمان قابل مستندسازی است. از معلم کارکرد دیگری نخواهید چرا که در سالهای آتی شاهد این خواهید بود که معلم‌ها، معلمی نمی‌کنند!»
تعیین “رتبه یک” بعد از ۲۲ سال خدمت خالصانه باعث ناامیدی و سرخوردگی
همچنین معلمی با ۲۲ سال سابقه که رتبه یک را کسب کرده است، می‌گوید: «در طول دوران خدمتم، سه بار به استان‌های مختلف انتقالی گرفتم؛ بار نخست به مدت ۴ سال به تهران آمدم، بار دوم به کرمان رفتم و برای بار سوم به هرمزگان رفتم که تا به امروز در آنجا مشغول فعالیت هستم.
در تمام دوران خدمتم، تصور نمی‌کردم که به جمع آوری مستندات نیاز باشد به همین دلیل مستندات چندانی برای بارگذاری در سامانه رتبه‌بندی نداشتم از سوی دیگر برای جمع‌آوری برخی مستندات با مدیران مدارسی که در آنجا تدریس داشتم تماس گرفتم که گفتند باید حضوری مراجعه کنید اما چگونه کلاس درس را رها کنم و به تهران و کرمان بروم!»
این معلم به مدت یک سال سرگروه دبیران منطقه محل فعالیت خود بوده است اما برای دریافت مستندات که مراجعه کرده است، نامه‌ای با تاریخ اشتباه برای او صادر کرده‌اند؛ او در این باره می‌گوید: اکنون چگونه مدیران مدارس مختلف را پیدا کنم و از آنها بخواهم که برای فعالیت‌های مختلفی که انجام داده‌ام، به من گواهی بدهند.
او که در حین گفت‌وگو توصیف سالهای نخست خدمت و تلاش‌هایش برای دانش‌آموزان روستا، بغض راه گلویش را گرفته است، اینگونه توضیح می‌دهد: «سال نخست خدمت، معلم یک روستا بودم که حتی آب لوله‌کشی نداشت، صبح‌ها تا ظهر، ساعت فعالیت مدرسه بود اما به دلیل چند پایه بودن کلاس درس و ضعیف بودن پایه درسی دانش‌آموزان، عصرها هم کلاس درس تشکیل می‌دادم یا چندین سال بعد، دانش‌آموزی داشتم که به دلیل اعتیاد والدین به مدرسه نمی‌آمد، بارها به خانه او مراجعه کردم تا سرانجام موفق شدم او را برای ادامه تحصیل به مدرسه بازگردانم، این مسائل را چگونه در رتبه‌بندی مستندسازی کنم؟! کسب رتبه یک بعد از سال‌ها تلاش و خدمت باعث شده است واقعاً احساس ناامیدی بسیاری داشته باشم.»
