گردش مالی فیلترشکن ها؛ چندهزار میلیارد؟
۲ نماینده مجلس از رقم عجیب ۵۰ هزار میلیارد تومانی خرید و فروش فیلترشکن ها سخن به میان آورده اند. ابعاد این موضوع را بررسی کرده ایم.
به گزارش تازه‌نیوز، خراسان نوشت: غفوریان می گوید: «من و همکارانم که تعدادشان هم کم نیست، به دلیل کاری که انجام می‌دهیم چاره‌ای جز استفاده از پیام‌رسان های خارجی نداریم؛ همین موضوع هم ما را مجبور به استفاده از «فیلترشکن» کرده است و خودتان هم می دانید که اگر فیلترشکن خوب بخواهی که اذیتت نکند، باید بابتش پول بپردازی.» او می‌افزاید: «البته نمی گویم همه استفاده‌های ما از فیلترشکن، کاری و مربوط به شغلمان است اما به هر حال تعداد زیادی از افراد هستند که به دلایل مختلف هنوز از پیام‌رسان های داخلی استفاده نمی‌کنند، ضمن این که اینستاگرام و توئیتر هم کاربردهای خودش را دارد و تنها کاربرد سرگرمی ندارد، بلکه ما را با حال و احوال دنیای امروز آشنا می کند.»
رقمی عجیب در گردش مالی فیلترینگ
در چند وقت اخیر که دوره جدیدی از محدودیت‌ها در فضای مجازی و برخی پیام‌رسان ها و نرم‌افزارها ایجاد شد، موضوع گردش مالی و منافعی که از ناحیه فروش فیلترشکن برای برخی فراهم می شود، دوباره بر سر زبان ها افتاد. آصفری و رشیدی کوشکی دو نماینده مجلس، در تازه‌ترین اظهارنظر در این باره به ارقامی عجیب از گردش مالی فیلترینگ اشاره کرده و گفته اندکه گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال بین ۴۰تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است. البته دغدغه آصفری تنها این موضوع نبوده، او در کنار فرار مالیاتی از نفوذ کاسبان فیلترینگ هم سخن به میان آورده است: «درآمد و گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان است و یک ریال هم مالیات نمی‌دهند. چطور دولتی که می‌تواند فیلتر کند، نمی‌تواند این‌ها را نیز مجدداً فیلتر کند؟ به‌نظر می‌رسد کاسبان فیلترینگ در برخی مجموعه‌ها نفوذ دارند و اعتقاد دارم این موضوع باید مدیریت شود.»البته این اعداد و ارقام در گزارش ها و منابع مختلف، میزان متفاوتی ذکر شده است. برخی از این گزارش ها از گردش مالی فیلترینگ در کشور را مرور کنیم:
– خبر آنلاین مهر ۱۴۰۱ نوشت: بر اساس گزارشی که شرکت آلمانی استاتیستا با استفاده از اطلاعات مجموعه Top۱۰VPN منتشر کرد، میزان استفاده از فیلترشکن‌ها و وی پی ان ها در یک‌ماه گذشته در ایران حدود ۳ هزار درصد رشد کرده است؛ به گونه‌ای که برخی از آمارها از سود ۱۰۰۰ میلیارد تومانی دلالان از فروش فیلترشکن‌ها در ایران حکایت دارند.
– سایت دیده‌بان ایران هم اسفند ۱۴۰۱ پس از بررسی قیمت فیلترشکن ها این طور برآورد کرد: «طبق آمار و ارقام منتشرشده، در صورتی که فرض کنیم تنها ۲۰ درصد از کاربران پلتفرم‌های فیلترشده مانند تلگرام، اینستاگرام و واتساپ از فیلترشکن و وی پی ان های پولی استفاده می‌کنند، به رقمی معادل ۵۴۰ میلیارد تومان گردش مالی در ماه می‌رسیم.»این اعداد البته وقتی فروش و عرضه فیلترشکن ها در بازار چندبرابر شده، چندان هم دور از ذهن نیست.
بی‌شک آمار دقیقی از رقم گردش مالی فیلترینگ در دست نیست، اما از نشانه ها و وضعیت کف بازار می توان یک تصور کلی را ترسیم کرد. شفقنا چندی قبل در گزارشی این طور روایت کرد: «یک فروشنده موبایل در بازار علاءالدین تهران می‌گوید؛ با شروع فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام و اعمال برخی محدودیت‌ها و اختلال‌ها در اینترنت ایران، فروش فیلترشکن چندین برابر شده است. او می‌افزاید اگر قبل از ۳۰ شهریورماه، روزی ۵ فیلترشکن می‌فروختم؛ الان روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ وی‌پی‌ان برای مشتری نصب می‌کنیم و قیمت فیلترشکن‌ها نیز روز به روز و همپای نوسان قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند.»
بازدیدها در فیلترشده ها نشان از استفاده زیاد از فیلترشکن ها دارد
برای بررسی موضوع با نیما نامداری عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران همکلام می شوم . او در این باره به خراسان می گوید: از نظر فنی روشی وجود ندارد که دریابیم چه تعداد از فیلترشکن استفاده می‌کنند؛ چراکه بخشی از استفاده ها، کاربردهای قانونی و امن هستند. بنابراین اگر اعداد و ارقامی درباره گردش مالی وی‌پی‌ان‌ها هم بیان می شود، عمدتا حدس و گمان است. اما وقتی بیان می شود بخش قابل توجهی از پهنای باند درگیر سایت ها و پیام‌رسان های فیلتر شده است، از طرفی میزان استقبال کاربران و بازدیدها در واتساپ، تلگرام و اینستاگرام را می‌بینیم که تفاوت چشمگیری با قبل از فیلترینگ نکرده است، این یعنی کاربران از فیلترشکن ها استفاده می کنند. در واقع با چنین بررسی های کلی می توان، درباره حجم استفاده از فیلترشکن اعداد و ارقامی را برآورد کرد اما درنهایت نمی تواند دقیق باشد.نامداری درباره ارقام گردش مالی فیلترشکن ها می گوید: اما این که گردش مالی خرید و فروش فیلترشکن چه میزانی است، واقعا سخت است و احتمالا باید اعداد و ارقامی را حدس زد؛ چراکه بخشی از کاربران از وی‌پی‌ان‌های رایگان استفاده می کنند.
کاربران، آینده و فیلترشکن ها
از نامداری، عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران
می خواهم دیدگاهش را درباره آینده استفاده از فیلترشکن‌ها تشریح کند. آیا ممکن است روزی مردم از فیلترشکن‌ها خسته شوند؟ و آیا در آینده استفاده از فیلترشکن کاهش می یابد یا افزایش؟نامداری در این باره به سه نکته اشاره می کند:
۱- معمولا توسعه فناوری‌های جدید، محدودیت های پیشین را عمدتا بی‌معنا می کند. یک روز استفاده از ویدئو در کشور ممنوع بود اما امروز بخشی از مردم به سمت ماهواره رفتند و پس از ماهواره نیز، توسعه اینترنت تا حدودی ماهواره را از جذابیت‌های قبل انداخته است که با توجه به این تجربه احتمالا در آینده این نوع فیلترینگ بی‌اثر و نوع مواجهه کاربران در استفاده از اینترنت متفاوت از امروز باشد.
۲- وقتی تقاضا درباره فیلترشکن در بازار وجود داشته باشد، عرصه عرضه و تقاضا هم تحرک بیشتری پیدا می‌کند و چنان‌چه تقاضا همچنان تداوم یابد، عرضه‌کنندگان نیز در مسیر رقابت مجبور به کاهش قیمت می شوند و مردم نیز حق انتخابشان بیشتر خواهد شد و از این رو در آینده، مردم برای فیلترشکن هزینه کمتری خواهند کرد. لذا این که بگوییم کاربران یک روز خسته خواهند شد، بعید به نظر می رسد.
۳- مردم وقتی به اینترنت عادت کنند، طبیعتا در شمار سبک زندگی‌شان قرار می گیرد و چه بسا امروزه اینترنت فراتر از عادت است و تبدیل به بخش هویتی زندگی مردم در جهان شده است. به همین دلیل بعید به نظر می‌رسد مردم در استفاده از نیازشان خسته شوند و رو به کاهش برود.
