قدم مهم در روابط ایران و آمریکا؛ راه برای مذاکرات بیشتر باز می‌شود؟
تبادل زندانیان ایران و آمریکا، راه را برای مذاکرات بیشتر باز می‌کند؟
به گزارش تازه‌نیوز، پنج زندانی دوتابعیتی و آمریکایی در ازای آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی و آزادی پنج ایرانی از زندان‌های آمریکا، آزاد شده و با میانجی‌گری قطر، خاک ایران را ترک کرده‌اند. «رابین رایت» روزنامه‌نگار آمریکایی در نشریه نیویورکر که پیش از این گزارش‌های مختلفی درباره ایران و آزادسازی آمریکایی‌ها از جمله «شیو وانگ» نوشته، این بار گزارشی درباره آزادی پنج آمریکایی منتشر کرده و گفته این ماجرا پایان ندارد.
رویداد۲۴ متن یادداشت رابین رایت را به صورت مشروح منتشر کرده است. او در این یادداشت گفته «سیامک نمازی روز دوشنبه، پس از هشت سال محکومیت در زندان اوین، از در هواپیمای قطر ایرویز خارج شد و کمی مکث کرد. از بالای پله‌ها، به اطراف نگاه کرد، لبخندی زد، سپس دست تکان داد (برای هیچ کس)! دقایقی بعد، او قبل از آخرین مرحله سفر به واشنگتن برای پیوستن به خانواده‌اش، بیانیه‌ای از دوحه صادر کرد. او گفت که «شادی‌اش وصف‌ناپذیر» است، اما با «احساس گناه دردناک و عمیقی» همراه است، زیرا بسیاری هنوز پشت دیوار‌های اوین زندانی‌اند و همه زندانیان سیاسی ایران سزاوار آزادی‌اند.
بیشتر بخوانید:
- معامله اخیر با ایران کابوسی طولانی برای آمریکا خواهد بود!
- اولین تصاویر از زندانیان آزاد شده آمریکایی
- ایران – آمریکا؛ دور جدید مذاکرات واشنگتن و تهران با میزبانی این کشور
به گفته مقامات دولت بلژیک، ایران در حال حاضر حداقل بیست و دو شهروند اروپایی از جمله یک دیپلمات اتحادیه اروپا را زندانی کرده است. آزادی نمازی و چهار آمریکایی دیگر، به عنوان بخشی از مبادله زندانیان به یک «روال» تبدیل شده است.
از سال ۲۰۱۸، پس از خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای، مقامات ایرانی از گفتگو با همتایان آمریکایی خود اجتناب کرده‌اند. کاخ سفید ترامپ بیش از هزار و پانصد تحریم جدید علیه ایران اعمال کرد تا اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار دهد. اکتبر گذشته، ایران به باقر نمازی اجازه داد تا برای مراقبت‌های پزشکی فوری کشور را ترک کند. شتاب دیپلماتیک در بهار افزایش یافت و ۹ دور دیپلماسی از طریق اشخاص ثالث، عمدتاً قطر و عمان انجام شد. در دوحه، مقامات قطری بین هیات‌های آمریکایی و ایرانی که در هتل‌های مختلف اقامت داشتند رفت‌وآمد می‌کردند.
یکی دیگر از آمریکایی‌های دیگر که روز دوشنبه توسط ایران آزاد شدند، «مراد طاهباز» محیط‌بانی بود که یوزپلنگ‌های کمیاب آسیایی را ردیابی می‌کرد. او در سال ۲۰۱۹ به اتهام جاسوسی به ده سال زندان محکوم شد. دیگر زندانی عماد شرقی سرمایه‌داری است که در سال ۲۰۲۰ به اتهام جاسوسی به ده سال محکوم شد. اسامی دو نفر دیگر که در این تبادل آزاد شدند اعلام نشده است.
شرایط این قرارداد حتی قبل از صبح دوشنبه، انتقاداتی را برانگیخت. در ازای این پنج آمریکایی، ایالات متحده پنج ایرانی را آزاد کرد، چهار نفر به اتهام دور زدن تحریم‌ها و یک نفر به اتهام عدم ثبت‌نام به عنوان عامل خارجی برای جمهوری اسلامی. از بین این پنج نفر، فقط دو نفر می‌خواستند به ایران برگردند. وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه تایید کرد که دو نفر از این پنج نفر ترجیح دادند در ایالات متحده بمانند و دیگری به اقوام خود در کشور ثالث خواهد پیوست.
مناقشه‌برانگیزترین عنصر توافق، موافقت دولت جو بایدن با صدور معافیتی برای آزادسازی شش میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی است. این شرایط تصریح می‌کرد که وجوه به حساب محدودی که دائماً توسط قطر کنترل می‌شود، واریز می‌شود و تنها برای خرید کالا‌های بشردوستانه مانند مواد غذایی، پزشکی، آموزشی و کشاورزی قابل تصرف است.
البته یک مقام ارشد آمریکایی روز یکشنبه به خبرنگاران گفت هیچ پولی قرار نیست به ایران داده شود. این کانال به گونه‌ای طراحی شده که اصول مبارزه با پولشویی در آن حفظ شود. او گفته «اگر ایران تلاش کند وجوه رابه گونه دیگری مصرف کند یا از آن‌ها برای هر هدفی غیر از اهداف بشردوستانه استفاده کند، ما این حساب را بلوکه خواهیم کرد.» قرار بر این است که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده بر تمامی خرید‌های تعیین شده ایران نظارت کند. انتظار می‌رود که این وجوه در طول چندین استفاده شود، نه دفعتا.
هر دو رئیس جمهور جمهوری‌خواه و دموکرات در گذشته مبادله زندانیان را انجام داده‌اند، اما جمهوری‌خواهان مفاد توافق با ایران را محکوم کرده‌اند. سناتور «تد کروز» جمهوری‌خواه تگزاس، این شش میلیارد دلار را «باج» خواند. برخی دیگر ادعا می‌کنند که ایران می‌تواند شش میلیارد دلاری را که برای خرید‌های بشردوستانه نیاز دارد آزاد کند و از آن برای اهداف نظامی یا دیگر اهداف استفاده کند.
سناتور «تام کاتن» جمهوری‌خواه آرکانزاس هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «ایران پول را می‌گیرد و می‌رود. جو بایدن فکر می‌کرد چه اتفاقی می‌افتد؟ دو نفر از پنج ایرانی آزاد شده به عنوان بخشی از این توافق در آمریکا خواهند ماند. مماشات شرم‌آور جو بایدن نه تنها ایران را قوی‌تر می‌کند، بلکه امنیت آمریکا را به خطر می‌اندازد»
«جان تون» سناتور جمهوری‌خواه داکوتای جنوبی، در فیسبوک گفته که از تلاش‌ها برای بازگرداندن آمریکایی‌های بازداشت شده در خارج از کشور به خانه حمایت می‌کند، «اما ایران روی پالت‌های دلاری به آن‌ها داده می‌شود حساب می‌کند و موقعیت خود را ارتقا می‌بخشد. آن‌ها کم کم قیمت آزاد کردن زندانیان آمریکایی را هم افزایش خواهند داد.»
روز دوشنبه، کاخ سفید دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه «محمود احمدی‌نژاد» رئیس‌جمهور سابق ایران و همچنین وزارت اطلاعات ایران به دلیل دست داشتن در بازداشت غیرقانونی آمریکایی‌ها اعلام کرد. دولت بایدن امیدوار است که این مبادله زمینه‌های دیپلماتیک دیگری را با ایران به ویژه در مورد برنامه هسته‌ای پیشرفته ایران فراهم کند.
به گفته «کلسی داونپورت» مدیر سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات، تهران اکنون اورانیوم را تا بیش از شصت درصد غنی‌سازی کرده و اگر تصمیم سیاسی برای ساخت بمب بگیرد، می‌تواند تا سه سلاح هسته‌ای را تولید کند.
مقامات واشنگتن مدت‌هاست که می‌خواهند با ایران در مورد مسائل منطقه‌ای مانند حملات به آمریکایی‌ها در خاورمیانه و جنگ در یمن بین گروه‌های رقیب مورد حمایت ایران و عربستان سعودی روبرو شوند. زمانی که آمریکایی‌ها در ایران زندانی بودند، ایالات متحده فضای کمتری برای مانور روی این موضوعات داشت؛ بنابراین مبادله اولین قدم است. اما یک قدم بسیار کوچک.
