هر تنش سیاسی چقدر برای دلار آب می‌خورد؟
آن طور که پیداست انتشار اوراق سپرده با سود ۳۰ درصدی با استقبال زیادی همراه بوده و به این ترتیب بازوی سیاستگذار برای کنترل نرخ ارز شده است.
به گزارش تازه‌نیوز، در حالی که دلار تا نزدیکی ۶۰ هزار تومان پیشروی کرد، آهسته آهسته نگرانی‌ها در خصوص بالا گرفتن جنگ کاهش یافت و به تبعیت از آن دلار نیز سر به زیر شد. این کاهش تا روز دوشنبه برای سومین روز متوالی ادامه یافت و در لحظه تنظیم این گزارش دلار در بازار آزاد ۵۵ هزار و ۱۰۰ تومان قیمت دارد. در این مدت بخشی از واکنش‌های بانک مرکزی خبردرمانی بود و با اعلام‌های پی در پی درباره مناسب بودن ذخایر ارزی کشور تلاش کرد تا هیجان قالب در بازار را مدیریت کند. اما در سوی دیگر تصمیماتی را اتخاذ کرد که در نهایت توانست افسار نرخ دلار را به دست بگیرد. انتشار اوراق سپرده بانکی با سود ۳۰ درصد و وعده پیش فروش کردن ارز برای ایجاد اطمینان در بازار از جمله این تصمیمات است.
در مورد پیش‌فروش کردن ارز هنوز جزئیاتی منتشر نشده است. گفته می‌شود سیاستی است که قبلا با عنوان بازار آتی ارز اجرا می‌شده و در ابتدای سال گذشته به دلیل برخی ایرادات فقهی ممنوع اعلام شده بود. اما از انتشار اوراق سپرده با سود ۳۰ درصدی آنطور که پیداست استقبال زیادی صورت گرفته و به این ترتیب بازوی سیاستگذار برای کنترل نرخ ارز شده است، بازویی که البته به گفته «سهراب دل‌انگیزان» استاد دانشگاه رازی و تحلیلگر بازار ارز سبب رشد هزینه‌های تولید در سال آینده می‌شود.
تکرار الگوی رشد ۳ هزار تومانی دلار
سهراب دل انگیزان در گفتگو با اقتصاد ۲۴ با بیان اینکه رشد قیمت ارز ناشی از تنش‌های سیاسی بوده، به یک الگوی تکرار شونده در سال‌های اخیر اشاره می‌کند. به گفته او خبر‌های حساس سیاسی و امنیتی حدود ۳ هزار تومان شوک ایجاد می‌کند. برآورد‌های من در طول دوره‌های گذشته با دلار ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان نشان می‌دهد هر شوک حدود ۳ هزار تومان آب می‌خورد. مثلا وقتی دلار نزدیک ۵۶ هزار تومان بود، اتفاق حمله به پایگاه‌های آمریکایی در مرز اردن و کشته شدن سربازان آمریکایی سبب شد دلار تا ۵۹ هزار تومان صعود کند، اما بعدا با تخلیه شوک این خبر وقتی که بازار با دیدن رفتار آمریکا مطمئن شد اتفاقی نمی‌افتد افزایش ۳ هزار تومانی دلار به مسیر قبلی خود برگشت.
او در ادامه می‌گوید: حوزه دیگری هم که بر بازار تاثیر گذاشت فروش اوراق با سود ۳۰ درصد بود. اگرچه با توجه به اینکه اعلام کردند نرخ برگشتش ۱۲ درصد است و مقداری ریسک آن بالا رفت، اما به هر حال خود این سبب شد نزدیک ۲۸۰ همت نقدینگی از بازار جمع شود.
خسارت‌هایی که سود ۳۰ درصدی به بار می‌آورد
دل انگیزان معتقد است اگرچه این اقدام توانست حجم نقدینگی را علاوه بر بازار ارز از بازار طلا و بورس و حتی خودرو نیز جمع آوری کند، اما در بلند مدت آسیب‌هایی را به همراه خواهد داشت. وی در این باره تصریح می‌کند: نرخ سود این سپرده ها خیلی بالاست و هزینه قیمت تمام شده پول در بازار ایران را به شدت بالا می‌برد. به اضافه اینکه یک تراز یا یک لنگر ذهنی ایجاد می‌کند که بانک‌ها دیگر در این لنگر فعالیت کنند و سپرده‌های بالا را در این لنگر با اختیاراتی که تا حدودی دارند بگیرند و وام‌های کلان را در این لنگر بپردازند. این می‌تواند خسارت‌هایی را در بازار ایران و در سیستم بانکی ایجاد کند؛ از این جهت که هزینه تمام شده پول را هم برای بخش خصوصی و هم برای بانک‌ها بالا ببرد. قاعدتا این لنگر تمام معاملات بعدی بین بانکی و تمام معاملاتی که بانک‌ها با بخش خصوصی دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ضمن اینکه می‌تواند حداقل هزینه تامین سرمایه در گردش را در سال برای بنگاه‌های اقتصادی حداقل به همان اندازه بالا ببرد. در حالی که این بنگاه‌ها هزینه‌های دیگری نیز خواهند داشت.
به گفته استاد دانشگاه رازی، بانک‌هایی که این پول را به عنوان سپرده گرفتند، در سال آینده در همین زمان باید آن را تسویه کنند. این در حالی است که علاوه بر هزینه، نیاز‌های مربوط به خودشان مثل هزینه استهلاک، تعمیر و نگهداری و هزینه‌های مربوط به حوزه‌های دیگری که از بخش‌های غیر مستقیم تولید تامین می‌شوند، به این ۳۰ درصد اضافه خواهد شد، یعنی ناخودآگاه هزینه‌های تولید را افزایش داده‌اند؛ لذا این کار بانک مرکزی از یک طرف در انتهای سال انقباضی عمل می‌کند، ولی از آن طرف هزینه‌های تولید را برای سال آینده بالا می‌برد و یک تورمی را به سال آینده منتقل می‌کند.
ادعای کنترل دلار با عرضه شمش طلا در مرکز مبادله!
عرضه شمش در مرکز مبادله از تصمیمات اخیر بانک مرکزی است که به نظر می‌رسد برای اعمال قدرت بیشتر در بازار طلا و کنترل قیمت آن است. حالا در شرایطی که این بازار حتی نتوانسته تاثیر چشمگیری بر قیمت طلا بگذارد، سخنگوی مرکز مبادله مدعی است که جلسات حراج طلا در بازار ارز نیز نمایان شده است.
سهراب دل انگیزان در این باره به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: از عرضه شمش در مرکز مبادله خیلی استقبال نشده است. عوامل زیادی ممکن است وجود داشته باشد. یکی از بزرگ‌ترین آن‌ها این است که در گذشته هر کسی که در دولت قبلی از بانک مرکزی سکه خریده بود، از زمان روی کار آمدن دولت فعلی مجبور به دادن مالیات روی آن شدند. این رغبت افراد را برای خرید کاهش می‌دهد. به اضافه اینکه تبادل شمش‌ها در این مرکز همه ثبت رسمی می‌شود و بخش خصوصی عادت آنچنانی به این نوع سیستم ندارد. به نظر خیلی استقبال نشده و به همین دلیل اثر آنچنانی از این حوزه در بخش ارز نه بود و نه به نظر می‌آید که داشته باشد.
محدوده حمایتی دلار برای بانک مرکزی کجاست؟
دل انگیزان در پاسخ به سوال درباره اینکه محدوده حمایتی دلار برای بانک مرکزی کجاست، برای به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: اگر سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ را با هم در نظر بگیریم، ما تقریبا یک تورم حدود ۵۰ درصدی و ۴۵ درصدی را داشتیم؛ یعنی حدود ۹۵ درصد برای دو سال. در این دو سال تورم آمریکا جمعا چیزی در حدود ۱۲، ۱۳ درصد بوده است. اگر این ۹۵ درصد را از ۱۲ درصد کم کنیم چیزی در حدود ۸۰ درصد باقی می‌ماند. اگر این ۸۰ درصد را بخواهیم نرخ ارز مثلا انتهای ۱۴۰۰ و ابتدای ۱۴۰۱ یعنی نزدیک ۲۴ تا ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم، حول و حوش ۲۰ تا ۲۵ تومان می‌شود. جمع این دو ۵۰ هزار تومان می‌شود؛ لذا استراحتگاه دلار همین کانال ۵۰ تومان است؛. اما شوک‌های متفاوتی نیز در بازار وجود دارد، به طور مثال نااطمینانی هنوز وجود دارد مخصوصا بی اعتمادی به بودجه سال بعد؛ ریسک‌هایی که در حدود ۵ تا ۱۰ هزار تومان می‌تواند بر نرخ دلار تاثیر بگذارد.
