بحث تغییر دکترین هسته‌ای در ایران داغ و جدی است!
اندیشکده آمریکایی استیمسون در مقاله‌ای به بررسی مباحث مطرح شده در ایران در خصوص تغییر دکترین هسته‌ای پرداخته است.
تابناک نوشت: با ادامه افزایش تنش بین اسرائیل و ایران در پی حملات موشکی، مقامات فعلی و سابق ایران آشکارا در حال بحث هستند که آیا دستیابی به سلاح هسته‌ای به امنیت ملی ایران کمک می‌کند یا به آن آسیب می‌زند.
این موضوع جدید نیست، اما از زمان حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق که منجر به کشته شدن هفت افسر ایرانی در ماه آوریل شد، فوریت بیشتری پیدا کرد. چند روز بعد، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای ایران، سرتیپ احمد حق طلب، اعلام کرد که اگر اسرائیل تصمیم به حمله به یکی از تأسیسات هسته‌ای ایران بگیرد، جمهوری اسلامی می‌تواند دکترین هسته‌ای خود را که مربوط به تسلیحات جمعی است، «بازبینی» کند.
- خرازی: آمادگی داریم که برجام بازگردد/ اگر اسرائیل تهدید کند، ساکت نمی‌‌نشینیم و دکترین هسته‌ای را تغییر می‌دهیم
- فتوای هسته‌ای رهبر انقلاب تغییر خواهد کرد؟/ امکان سرپیچی از این حکم وجود دارد؟
اسرائیل که در ۲۶ اکتبر در پاسخ به رگبار موشکی ایران علیه اسرائیل، به ایران حمله کرد، تا کنون از هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای در ایران خودداری کرده است، تا حدی به اصرار دولت بایدن. با این حال، طرفدارانی برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران هم در اسرائیل و هم در ایالات متحده وجود دارند.
کمال خرازی، وزیر امور خارجه کهنه کار که ریاست یک نهاد مشاور امور خارجه با نفوذ را بر عهده دارد، اخیرا هشدار داده است که اگر اسرائیل جرأت کند به تاسیسات هسته‌ای ایران آسیب برساند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد بود. وی گفته است: ما تصمیمی برای تولید بمب هسته‌ای نداریم، اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، باید دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم.
حتی علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه سابق و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران، که به مذاکره بر سر توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران کمک کرد که برنامه هسته‌ای ایران را محدود کرد، در فوریه گفته است که بمب اتمی مانند خودرویی است که ایران تمام قطعات لازم را در اختیار دارد.
اخیراً، سید حسن خمینی، نوه رهبر انقلاب ۱۹۷۹ ایران، خواستار افزایش سطح بازدارندگی ایران شده است.
برخی از کارشناسان آمریکایی هشدار داده‌اند که ایران ممکن است از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود و از مهلت اطلاع رسانی سه ماهه به عنوان ابزار چانه‌زنی در مقطع زمانی پیش از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا استفاده کند.
علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: خروج از NPT برای دفاع از منافع ملی کشور یک ایده جدی است که البته اجرای آن در نهایت نیازمند تصویب مجلس است.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، که در سال ۲۰۰۹ فتوای مذهبی علیه سلاح‌های کشتار جمعی صادر کرد، باید چنین تغییری را تأیید کند.
در ۱۸ اکتبر، نزدیک به ۴۰ نماینده مجلس، نامه‌ای به شورای عالی امنیت ملی ایران، بالاترین نهاد سیاست‌گذاری امنیتی ارسال کردند و از این شورا درخواست کردند که دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران را برای اجازه توسعه سلاح‌های هسته‌ای بازنگری کند.
با این حال، محمود واعظی که ریاست دفتر حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین را بر عهده داشت، هشدار داد که چنین اقدامی – در حالی که پیامی برای دشمنان ایران است – نباید بدون مشارکت بیشتر جامعه دیپلماتیک و سیاست خارجی ایران انجام شود.
رسانه‌های ایران میزگرد‌ها و نظرسنجی‌هایی را درباره مزایا و معایب توسعه سلاح‌های هسته‌ای ترتیب داده‌اند. خبرگزاری تابناک، وابسته به محسن رضایی، فرمانده پیشکسوت سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نظر خوانندگان را جویا شد. از ۶۶۰۰۰ نفری که پاسخ دادند، دو سوم موافق دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بودند.
روزنامه تهران تایمز وابسته به آیت‌الله خامنه‌ای در سرمقاله‌ای در ۸ اکتبر با عنوان «افزایش فراخوان برای سلاح‌های هسته‌ای» نوشت که بیش از ۷۰ درصد مردم ایران خواهان دستیابی به بمب اتمی هستند.
برخی به نظریه کنت والتز، محقق آمریکایی اشاره کرده اند – که در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۲ در مجله فارین افرز بیان شد – که اگر ایران بمب را بدست آورد، موازنه‌ای از ترور علیه اسرائیل و دیگر دشمنان ایران ایجاد می‌کند که اسرائیل را از حمله به ایران و شرکای منطقه‌ای آن باز می‌دارد.
این استدلال که ایران به نوع جدیدی از بازدارندگی نیاز دارد، با تجربه سال گذشته و آسیب جدی به شرکای غیردولتی ایران، حزب‌الله و حماس – از جمله ترور اسماعیل هنیه رهبر سیاسی حماس توسط اسرائیل در تهران و ترور سید رهبر حزب‌الله و فرماندهان ارشد نظامی در لبنان تقویت شده است.
براساس فتوای آیت‌الله خامنه‌ای که در پیامی به کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه صادر شد، «علاوه بر سلاح‌های هسته‌ای، انواع دیگر سلاح‌های کشتار جمعی مانند سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی نیز تهدیدی جدی برای بشریت محسوب می‌شوند و ما استفاده از این تسلیحات را حرام می‌دانیم.»
با این حال، حسنعلی اخلاقی امیری، نماینده مجلس اخیرا گفته است که در صورت تغییر شرایط، فتوا ممکن است تغییر کند.
با این حال، بسیاری از اصلاح‌طلبان و میانه‌رو‌ها با چنین تغییری مخالفت می‌کنند و آن را مغایر با منافع ملی می‌دانند. برخی آن را تصمیمی احساسی می‌دانند که می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای مردم ایران که در حال حاضر با تحریم‌های اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، داشته باشد.
رحمان قهرمان پور، کارشناس خلع سلاح، خاطرنشان کرده است که خروج از NPT با برجام مغایرت دارد، جایی که کشور‌های اروپایی تا اکتبر ۲۰۲۵ فرصت دارند تا تحریم‌های سازمان ملل را که با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ لغو شده بودند، «بازگردانند». علاوه بر این، او گفت که برای دستیابی به بازدارندگی کامل، ایران به یک سه گانه هسته‌ای متشکل از موشک‌های مجهز به سلاح هسته ای، بمب افکن‌ها و زیردریایی‌ها نیاز دارد. در حالی که ایران مواد شکافت پذیر کافی برای ساخت چندین بمب را در اختیار دارد، در حال حاضر تنها سیستم انتقال آن موشک است.
برخی از مخالفان ساخت بمب نیز نگران فرصت‌هایی هستند که منجر به گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه می‌شود – از جمله با تشویق عربستان سعودی به هسته‌ای شدن. همچنین، ایران – برخلاف کره شمالی، هند، پاکستان و اسرائیل که همگی خارج از NPT به سلاح هسته‌ای دست یافته‌اند – علیرغم گرم شدن روابط با روسیه و چین، از حمایت صریح هیچ قدرت بزرگی برای ساخت سلاح هسته‌ای برخوردار نیست.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفت: درخواست نمایندگان برای تغییر استراتژی دفاعی و هسته‌ای ایران در بحبوحه جنگ واقعاً می‌تواند به نفع اسرائیل باشد. وی گفت: «همه کشور‌هایی که بمب هسته‌ای را دریافت کردند، از ایالات متحده گرفته تا اسرائیل، کره شمالی و پاکستان، همه در یک فرآیند مخفیانه این بمب را دریافت کردند». زیرا اگر کشوری بخصوص در خاورمیانه بخواهد آشکارا بمب اتمی بدست آورد، هدف قرار می‌گیرد.
در حالی که ایران در حال بررسی این موضوع است که آیا دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهد یا خیر، همچنین در نظر دارد برد موشک‌های خود را فراتر از حد تعیین‌شده ۲۰۰۰ کیلومتر افزایش دهد. خرازی وزیر امور خارجه پیشین خاطرنشان کرد: در گذشته حساسیت‌های غرب به‌ویژه اروپایی‌ها را در نظر گرفته‌ایم، اما وقتی حساسیت‌های ما را به‌خصوص در مورد تمامیت ارضی جمهوری اسلامی در نظر نمی‌گیرند، دلیلی ندارد که ما حساسیت‌های آنها را در نظر بگیریم؛ بنابراین احتمال افزایش برد موشک‌های ایران وجود دارد.
خرازی پس از سخنرانی مهرماه آیت‌الله خامنه‌ای گفت: برخی از مقامات ایرانی با تحلیل‌ها و تخیلات عجیب فکر می‌کنند که خودداری از تولید تسلیحات حساس استکبار از جمله موشک می‌تواند امنیت را برای ایران به ارمغان بیاورد. اما این تصور و تفکر غلط در واقع به ملت و مسئولان می‌گوید که کشور را ضعیف نگه دارند تا در امان بمانند؛ بنابراین حتی اگر ایران تصمیم به ساخت سلاح هسته‌ای نداشته باشد، ممکن است شاهد تغییرات در برد موشک‌های ایران باشیم.
