ترکیه تروریست‌ها در سوریه را مسلح کرد؟
به نظر می‌آید ترکیه در مسلح کردن و آموزش دادن به نیروهای تحریر الشام دخالت داشته باشد. هر چند که دولت اردوغان هنوز از تحریر الشام حمایت علنی نکرده است اما به هر حال پیشروی آنها بدون حمایت های نظامی و اطلاعاتی هم ممکن نبوده است.
هیات تحریر الشام که در سال های گذشته به عنوان یکی از مهم ترین معارضین دولت سوریه شناخته شده است، در ساعت های اولیه صبح روز یکشنبه هجدهم آذر ماه دمشق را از دست نیروهای دولتی خارج کرد و عملا به حکومت بشار اسد در این کشور پایان داد.
تحریر الشام یک‌شبه علم نشده است، این گروه از سال ۲۰۱۱ و در آغاز جنگ داخلی در سوریه از ترکیب جند گروه جهادی دیگر تشکیل شده و تا سال ۲۰۱۶ علارغم حمله‌های خارجی به معارضان دولت سوریه، توانسته است تشکیلات خود را حفظ کند، بعد از آن هم در برخی مناطق شمالی سوریه نفوذ خود را حفظ کرده تا امروز در یک بزنگاه تاریخی کنترل اوضاع را در سوریه در دست بگیرد.
به نقل از رویداد 24، در جریان حملات اخیر پشتیبان های سوریه در جنگ داخلی دولت این کشور را رها کردند، روسیه از انجام عملیات هوایی در سوریه سر باز زد، و نیروی زمینی دیگری برای پشتیبانی از اسد اعلام آمادگی نکرد. رفت و آمد عراقچی بین دمشق و آنکارا هم نتوانست روی زمین چیزی را تغییر دهد.
هر چند روسیه و ایران در زمین بازی سوریه اهدافی که قبلا برای حفظ آن تلاش کرده بودند را رها کردند، در مورد ترکیه نمی توان به این سادگی حکم کرد. در شب سقوط حلب به دست تحریر الشام، تصاویری از جنگجویان تحریر منتشر شده که آنها را در حالی که صورت خود را با پرچم ترکیه پوشانده اند نشان می دهد. این در حالی است که تحریر الشام، قبلا در جریان جنگ داخلی سوریه به درخواست ترکیه برای همپیمان شدن با باقی گروه های جهادی که علیه دولت می جنگیدند پاسخ منفی داده بود.
مقامات ترکیه البته خویشتنداری نشان دادند و هرگونه دخالت در پیشروی تحریر الشام و سقوط دولت سوریه را رد می کنند، اما اهرم ترکیه بر این گروه های شبه نظامی مسلمان سنی ضد اسد و ضد کرد موضوعی نیست که به راحتی بتوان پشت پرده نگه داشت.
هیات تحریر الشام به پهپاد مجهز است، نیروهای آن می توانند با پهپاد عملیات انجام دهند و از این ابزار برای در هم شکستن صف نیروهای دولتی استفاده کنند. این مساله نشان می دهد که اولا کسی به آن پهپاد داده است، در ثانی کسی به آنها آموزش داده است که از این پهپادها استفاده کنند و در نهایت آنها آموزش دیده اند که چطور این سلاح‌ها را علیه ارتش اسد به کار بگیرند. همه این توانایی‌ها تصادفی به دست نیامده است. به نظر می‌آید ترکیه در مسلح کردن و آموزش دادن به نیروهای تحریر الشام دخالت داشته باشد. هر چند که دولت اردوغان هنوز از تحریر الشام حمایت علنی نکرده است اما به هر حال پیشروی آنها بدون حمایت های نظامی و اطلاعاتی هم ممکن نبوده است.
هدف ترکیه از حمایت از مخالفان سوری تنها تضعیف اسد نبود. هدف دیگری که شاید به همان اندازه برای ترکیه مهم باشد هدف قرار دادن ارتش کرد مستقر در منطقه خودمختار کردی در شمال سوریه و در مرز ترکیه است. اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه، یگان‌های مدافع خلق کرد (YPG) و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (PYD) را شاخه‌های حزب پ.ک.ک یا کارگران کردستان (PKK) و ابزاری مخرب علیه ترکیه می‌دانند.
با این حال، یگان‌های مدافع خلق کرد و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) وابسته به آن از حمایت قاطع غرب برخوردار هستند. جنگ آنها علیه داعش برای آنها مشروعیت سیاسی به همراه آورده است و مقابله با آنها برای هر نیرویی که در برابر آنها قرار بگیرد می‌تواند هزینه‌هایی از سوی اروپا به بار بیاورد. موضوع این است که آیا مجاهدان سنی تحریر که وابستگی قابل ملاحظه‌ای هم به القاعده داشته‌اند به این موضوع اهمیتی می‌دهند یا نه، و مساله دیگر این است که آیا غرب در یک معامله بزرگ‌تر حاضر خواهد بود به نفع یک‌پارچه‌شدن سوریه دست از حمایت از یگان‌های مدافع خلق کرد بردارد یا بر سر آنها با ترکیه درگیر خواهد شد.
ترکیه نگرانی تاریخی از بابت جمعیت کردهای خود دارد. به‌هم‌پیوستگی کردها در دو سوی مرزهای ترکیه باعث شده است که دولت ترکیه هیچ وقت نتواند در این مورد احساس آرامش داشته باشد. این نگرانی آن قدر زیاد است که یک سال پیش در سال ۲۹۲۳ اردوغان اعلام کرد حاضر است در ازای اقدام مشترک سوریه و ترکیه علیه یگان‌های مدافع خلق کرد به دولت سوریه نزدیک شود. اما بعد راه‌حل بهتری برای زدن دو گنجشک با یک سنگ در زمین‌های رها‌شده در شمال سوریه کشف شد!
ایران متاثر از جنگ غزه و لبنان، و روسیه متاثر از جنگ اوکراین است. بعید است موقعیتی بهتر از این برای ترسیم نقشه ای جدید در خاورمیانه برای مدافعان تحریر الشام، ترکیه و نیروی‌های معارض محور مقاومت قابل تصور باشد. هر چند باید در نظر داشت که به قدرت رسیدن هیات تحریر الشام در سوریه به معنای حفظ قدرت توسط این گروه نیست و هنوز نمی توان به اطمینان در مورد آینده سوریه و شطرنج قدرت در خاورمیانه نظر داد.
ترکیه امیدوار است در وضعیت فعلی معارضان کرد را از مرزهای خود دور کند و بتواند با اطمینان خاطر بیشتری در برابر کرد های خودش واکنش نشان بدهد. اما علاوه بر این زمین سوریه می‌تواند زمین درگیری ترکیه و ایران از طریق نیروهای سیاسی و نظامی مورد حمایت دو طرف باشد. نقش دولت بعدی آمریکا در این مواجهه تعیین کننده خواهد بود.
اگرچه ترکیه منتقد سرسخت جنگ اسرائیل در غزه بوده است، پیش روی تحریر‌الشام در سوریه عملا در خدمت منافع اسرائیل و ترکیه است. به هر حال هر دو طرف از تضعیف ایران در زمین خاورمیانه سود می‌برند و حتی اگر روشن شود که در این مورد با یک دیگر همکاری داشته‌اند هم جای تعجب نخواهد بود.
در صورتی که ترامپ به عملیات آمریکا در خاورمیانه پایان دهد و نیروهای آمریکا را از عراق تخلیه کند، زمین میان ایران، ترکیه و اسرائیل پذیرای بذر هر قدرتی که آماده باشد اول از همه آن را شخم بزند خواهد بود. هر کشوری که قدرت بیشتری در معادلات منطقه ای داشته باشد، امکان این را دارد که از فضای خالی برای پیشبرد بهتر اهداف خود استفاده کند، برای اسرائیل هل دادن ایران به انزوای بیشتر، و برای ترکیه علاوه بر مقابله با ایران، اعمال کنترل بیشتر به نیروهای کرد، یک هدف اساسی خواهد بود.
