مستقیم یا غیرمستقیم؟/ آمریکا راست می‌گوید یا ایران؟

1- مذاکره، خوب است. پایان دادن به تنش ها و جنگ ها و نزاع ها با مذاکره قطعا بهتر از شیوه های دیگر است. مذاکره خوب است چه مستقیم یا غیرمستقیم. البته اگر مستقیم باشد قوی تر و شانس موفقیت آن بیشتر است.

اینکه هم ایران هم امریکا هر دو در بالاترین سطح از مذاکره صحبت می کنند خبر خوبی است.

تاثیرات مثبت این اتفاق را می توان در ایجاد آرامش روانی جامعه و کاهش قیمت دلار و سکه در ایران مشاهده کرد.

این اتفاقی است که علاوه بر مردم ایران، با استقبال کشورهای منطقه و سازمان ملل متحد هم روبه رو شده و می شود.

2- ایران می گوید با امریکا مذاکرات غیرمستقیم خواهد داشت اما ترامپ تاکید می کند “مستقیم”.

کدام یک راست می گویند؟ جواب: نمی دانیم.

ما در محل مذاکرات نیستیم. از جزئیات محرمانه بی خبریم و از پیام های خصوصی دو طرف هم اطلاعی نداریم. طرف سومی هم در این باره اظهارنظر نکرده است. تنها درباره اشتراکات دو طرف می توانیم صحبت کنیم: اینکه مذاکرات میان ایران و آمریکا روز شنبه در عمان انجام می شود.

درباره اینکه ترامپ تکرار می کند و اصرار دارد مذاکرات، “مستقیم” است و عراقچی می گوید” غیرمستقیم” یک نکته قابل بیان است و آن، شیوه ترامپ برای تحمیل خواسته خود به طرف مقابل.

قبلا و در مسائل مختلف، ترامپ ، مطلب غیرواقعی یا خواسته خود را به شکل “واقعیت رخ داده”، مطرح و تکرار می کند. آنقدر تکرار می کند تا طرف مقابل، مجبور به عقب نشینی و پذیرش آن شود. البته همه جا موفقیت آمیز نبوده.

مثلا قبلا گفته بود سران مصر و اردن با پذیرش ساکنان غزه برای اسکان دائمی آنها موافقت کرده اند. مصر و اردن تکذیب کردند اما ترامپ ول کن نبود و بارها تکرار کرد. از مصر و اردن تکذیب و از ترامپ اصرار و تکرار. در نهایت ترامپ، با عقب نشینی، موضوع رها کرد. سران مصر و اردن در نهایت زیربار این موضوع نرفتند چون موافقت با کوچ اهالی غزه، خط قرمز پررنگ برای آنهاست و موافقت با آن به معنی رسوایی تمام عیار است. در نهایت مشخص شد آنچه ترامپ درباره موافقت مصر و اردن می گفت دروغ بوده است.

ترامپ همین داستان را درباره الحاق منطقه گرینلند و کانادا به خاک امریکا، تعرفه بر واردات، توافق با اوکراین بر سر معادن اوکراین و توافق برای آتش بس جنگ روسیه – اوکراین نیز تکرار کرده است.

یعنی بعید نیست تکرار دو کلمه “مذاکرات مستقیم” از سوی ترامپ، تکنیک او برای فشار بر ایران با هدف پذیرش مذاکره مستقیم باشد.

البته احتمال دیگری هم مطرح است. اینکه مقامات ایرانی به طرف امریکایی وعده داده اند مذاکرات به صورت غیرمستقیم شروع می شود اما در ادامه به مستقیم تغییر می کند. اتفاقی که خبرنگار ایرانی نیویورک تایمز به آن اشاره کرده است.

حسین موسویان دیپلمات و مذاکره کننده پیشین هم گفته است مذاکرات ایران و امریکا در دوره اوباما نیز همین گونه بوده است. به شکل غیرمستقیم شروع شد اما با ترک میانجی از اتاق مذاکرات، به صورت مستقیم تبدیل شد.

با این نگاه هر دو درست می گویند. هم ایران هم امریکا.

در دوره مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 (قبل و بعد از اعلام توافق برجام) نیز این قالب عملا به کانالی برای مذاکرات مستقیم ایران و امریکا تبدیل شد. کانالی که با خروج ترامپ از برجام، نابود شد.

3- ترامپ در دیدار نتانیاهو در کاخ سفید و به هنگام اشاره به مذاکرات با ایران، برخلاف قبل از گزینه نظامی علیه تهران صحبت نکرد. نتانیاهو نیز برخلاف قبل چیزی درباره اقدام نظامی علیه ایران نگفت یا شاید بهتر بگوییم در حضور ترامپ جرات نکرد بگوید. در مقابل موافقت و حمایت تل آویو از مذاکرات هسته ای با ایران را اعلام کرد ولی به صورت مشروط.

او برای مذاکرات هسته ای امریکا با ایران، هدف گذاری کرد و گفت در مذاکرات دنبال الگوی لیبی هستیم. الگوی لیبی یعنی برچیدن کامل برنامه اتمی. کاری که معمر قذافی رهبر لیبی در سال 2003 انجام داد و همه تاسیسات و مواد هسته ای خود را بار کشتی کرد و به امریکا تحویل داد.

ترامپ اما از تایید این هدف گذاری نتانیاهو خودداری کرد. ترامپ قبلا گفته تنها خواهان منع کسب سلاح هسته‌ای از ایران و قرار گرفتن هسته‌ای ایران تحت راستی آزمایی است. چیزی که با خواسته های ترامپ متفاوت است.

نتانیاهو خود به خوبی می داند چنین خواسته ای از سوی ایران درباره برچیدن کامل هسته ای اش مورد قبول قرار نمی گیرد اما تلاش کرد با ایجاد هدف گذاری غیرواقعی، مذاکرات را به بن بست بکشاند.

همچنین ترامپ در دیدار نتانیاهو گفت که اسرائیلی ها خواهان مشارکت در مذاکرات هسته ای ایران – امریکا هستند اما به این درخواست هم پاسخ مثبتی نداد.

مذاکرات ایران و امریکا، قطعا برخلاف خواست خواست اسرائیل و نتانیاهو است. هر آنچه که تنش میان ایران و امریکا را کاهش دهد یا مانع از افزایش فشارها علیه تهران شود حتما با مخالفت و کاشکنی تل آویو روبه رو می شود.

4- روش ترامپ، افشای جزئیات درباره مذاکرات و تماس های محرمانه است. او مذاکره علنی مقابل دوربین رسانه ها را دوست دارد. ترامپ، یک آقای دوربینی تمام عیار است.

برخلاف چارچوب موجود در جهان که مذاکرات و ارتباطات سخت و مهم را غیرعلنی، دنبال می کنند تا به نتیجه برسد و از کارشکنی و اختلال دیگران در امان بماند اما ترامپ، ناشیانه و کودکانه، جزئیات را علنی می کند. این نوعی خودزنی است.

اصولا هر گاه مذاکرات ایران و امریکا به نتیجه رسیده، مسیر تماس ها و مذاکرات، غیرعلنی و اعلام نشده دنبال شده است.

با این حال این وضعیت جدید، این خوبی را دارد که جزئیات بیشتری از مذاکرات و تماس های ایران و امریکا از سوی دو کشور علنی و اعلام می شود و مردم و افکار عمومی و رسانه ها بیشتر مطلع می شوند.

مثلا بعد از اینکه دیشب (به وقت تهران) از مذاکرات مستقیم در شنبه آینده در سطح عالی با ایران خبر داد عراقچی که در سفر الجزایر است چند ساعت بعد (ساعت 3 بامداد به وقت تهران) با انتشار توییتی به زبان انگلیسی، مذاکرات در سطح عالی با امریکا در شنبه آینده را تایید کرد البته تاکید کرد غیرمستقیم. عراقچی برخلاف ترامپ، محل مذاکرات را هم اعلام کرد :عمان.

صبح امروز هم اول حسین موسویان دیپلمات سابق احتمال داد منظور از سطح بالا ، مذاکرات عراقچی (وزیر خارجه ایران) و نماینده ترامپ (استیو ویتکاف) باشد. خبری که اندکی بعد عراقچی درتماس یکی از خبرگزاری های ایرانی آن را تایید کرد.

انتشار این همه اطلاعات از مذاکرات ایران و امریکا در مذاکرات دو کشور، کم سابقه است.

به لحاظ رسانه ای نیز حق با کسی است که زودتر ، اطلاعات واقعی و جدید را منتشر کند. به نظر می رسد ترامپ در این ترفند برای به دست گرفتن مسیر مذاکرات و اعمال فشار بر طرف ایرانی استفاده می کند. وضعیتی که باعث شده عراقچی و طرف ایرانی هم فعال شوند و با انتشار اطلاعات، به دنبال جلب نظر و کسب اعتماد مخاطبان ایرانی و جهانی باشند.