سربازی اجباری یا اجبارِ سربازی؟!

به گزارش تازه‌نیوز، محمدرضا خسروی در انصاف‌نیوز نوشت: از زمانی که ارتش‌های مدرن در سطح کشورهای دنیا تشکیل شدند برای رفع نیاز دولت‌ها به نیروی مردمی رایگان در بخش‌های نظامی، “نظام وظیفه” روش تامین منابع انسانیِ سازمان‌های نظامی بوده است. از ویژگی‌های مشترک نظام‌های وظیفه دنیا “اجباری بودن” و “عام بودن” است. از معروف‌ترین آن‌ها، ایده «سرباز اجباری» بوده که شکل «مدرن» آن نخستین بار در دوره انقلاب فرانسه و در سال ۱۷۹۸ به کار گرفته شد تا نخستین جمهوری جهان مدرن بتواند با این طرح، از خود در مقابل حملات پادشاهی‌ اروپایی دفاع کند. در حال حاضر حدود ۷۴ کشور هنوز به انحاء مختلف، قانون سربازی اجباری را دنبال می کنند که از جمله‌ی آنها می‌توان به کره شمالی با ۱۳۲ ماه و سوئیس با ۹ ماه سربازی اجباری اشاره کرد.

سربازی اجباری در قانون اساسی

ماده ۱ قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب ۱۳۶۳: دفاع از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی ایران و جان و مال و ناموس مردم وظیفه دینی و ملی هر فرد ایرانی است و در اجرای این وظیفه کلیه اتباع ذکور دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف به خدمت وظیفه عمومی برابر مقررات این قانون می‌باشند و هیچ فرد مشمول خدمت وظیفه عمومی را جز در موارد مصرح در این قانون نمی‌توان از خدمت معاف کرد.

و در تبصره دوم این ماده آمده است: وزارت آموزش و پرورش موظف است با همکاری نیروهای مسلح آموزش‌هایی را که زمینه ساز آمادگی دفاعی است طبق موازین اسلامی ‌در برنامه‌های آموزشی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان پیش‌بینی نماید. این آموزش برای دختران تنها در زمینه‌های دفاع غیر نظامی خواهد بود.

آنچه در مقدمه مطرح شد به روشنی مشخص می‌کند که هدف از سربازی اجباری در کشور و علت استفاده از نیروی انسانی جوان در طول حدود ۲۴ ماه در نیروهای مسلح چیست! در واقع هدفی جز آمادگی دفاعی برای آحاد مردان این کشور در قانون در نظر گرفته نشده است. البته در سال‌های اخیر با اجباری شدن مهارت‌آموزی در نیروهای مسلح اقدامات خوبی برای کسب مهارت توسط سربازان صورت گرفته است که خود نشان‌دهنده دغدغه مسئولین و فرماندهان نیروهای مسلح در رابطه با چگونگی گذران مدت سربازی اجباری است.

آن‌چه در این خصوص به نظر قابل تامل، بحث و بررسی می رسد این است، فردی که حداقل بین ۱۰ تا ۱۶ سال از عمر خود را در اختیار آموزش و پرورش و یا آموزش عالی کشور بوده است چگونه پرورش یافته است؟ و به اصطلاح در این دوران طلایی چه اقدام پرورشی مناسب و در خوری برای آن‌ها انجام گرفته و بازده و برآیند دوران قبل از سربازی چه بوده است؟ آیا ۱۲ تا ۱۶ سال مدت زمان کافی برای مهارت‌آموزی به دانش‌آموزان و دانشجویان نیست؟ کدام طرح و قانون توانسته است بیشترین بهره‌برداری را از این سال‌های بی‌نظیر زندگی جوانان ما بکند؟

اگر کسی امکان این را داشته باشد و تعداد سربازانی که با یک مهارت خاص به خدمت نظام وظیفه آمده‌اند را سرشماری کند، عمق فاجعه بیشتر مشخص می‌شود. در مقابل تعداد کسانی که قبل از خدمت سربازی به یک آسیب اجتماعی، فساد اخلاقی و رفتاری، اعتیاد، استعمال دخانیات و غیره مبتلا بوده‌اند را برآورد کند، موفقیت یا کارآمد بودن سیستم‌های آموزشی و پرورشیِ قبل از خدمت سربازی مشخص می شود.

کوتاه سخن آن‌که ادعای مخالفت با سربازی اجباری آسان‌ترین کار و راه‌حل در این دوران است، اما بهتر است مدعیان این امر ابتدا به این سوالات پاسخ دهند که چه برنامه جایگزینی برای جوانان در این دو سال در نظر گرفته‌اند؟ آیا در خصوص هزینه و اختصاص بودجه سرباز حرفه‌ای به نیروهای مسلح فکر شده است؟ آیا با این همه “مرگ بر” باز هم می توان از عدم نیاز به سربازی اجباری صحبت کرد؟ به جای تمرکز بر دو سال سربازی اجباری جوانان، چه اندازه به بهبود تحصیلات و محیط آموزشی و پرورشی آن‌ها توجه کرده‌ایم؟

نگارنده در صدد توجیه سربازی اجباری نیست، پر واضح است که در یک جامعه پیش‌رو و پویا هر روز و ساعت زندگی جوانان غنیمت و غیرقابل بازگشت است، اما صادقانه باید گفت که ما با آن مدینه فاضله راه بس درازی در پیش داریم.در نتیجه بهتر آن است که نمایندگان محترم ضمن توجه و احترام به قانون، هر اقدام و طرحی را متناسب با نیاز روز جامعه و مقدورات کشور پیشنهاد کنند و برای فرافکنی و توجیه اقدام غیر قانونی همکار خود توقع بی‌دلیل در کشور ایجاد ننمایند.

در شطرنج مملکت داری مهره‌های مهم‌مان را به راحتی و از روی بی‌تدبیری، بی‌برنامه‌گی، بی توجهی و غیره از دست داده‌ایم، یادمان باشد سربازها در خانه آخر می‌توانند وزیر شوند و ورق بازی را برگردانند. بی محابا بازی نکنیم، امید می‌روید.