سند جدید از دستکاری بودجه/ ابلاغ بودجه ۱۴۰۰در دو مرحله!
متون رسمی نشان می دهد که بودجه سال ۱۴۰۰ دو بار ابلاغ شده است. جداول بودجه ۱۴۰۰ نزدیک به یک ماه دیرتر از متن نهایی به دست دولت رسیده است. همین امر شائبه تغییرات ارقام بودجه پس از تصویب آن را تقویت می کند.
به گزارش تازه‌نیوز و به نقل از اقتصادنیوز، مدتی است که صحبت های زیادی در خصوص دستکاری در ارقام بودجه پس از تصویب آن از درون نمایندگان مجلس مطرح شده است. بحث ها از این قرار است که پس از تصویب بودجه سال ۱۴۰۰ در صحن علنی مجلس، بالغ بر چندین هزار میلیارد تومان برای برخی از نهاد ها بودجه جدید تعریف شده است. چنانچه این عمل صورت گرفته باشد امری غیر قانونی انجام شده است. البته تا به امروز مدرکی مبنی بر تأیید این مسئله وجود ندارد، اما تنها یک موضوع است که میتواند گمانه زنی ها مبنی بر دستکاری ارقام بودجه را تقویت کند. برای فهم بهتر مسئله ابتدا به مسیر کلی که لایحه بودجه در مجلس تا تصویب طی می کند، پرداخته شده است.
بودجه مهم ترین سند سیاسی
بودجه مهم ترین سند مالی کشور در یک سال است. در ادبیات اقتصاد سیاسی بودجه سیاسی ترین بخش اقتصاد، و همچنین اقتصادی ترین بخش سیاست است. از همین رو مسائل سیاسی علاوه بر مسائل اقتصادی در روند تعیین دخل و خرج کشور نقش پر رنگی را ایفا می کنند. لایحه بودجه ابتدا در هیئت وزیران دولت به تصویب می رسد و پس از تصویب دولت تقدیم مجلس می شود. طبق قانون لایجه بودجه بایستی حداکثر تا ۱۵ آذر هز سال به دست مجلس برسد.
روند بررسی بودجه در مجلس
لایحه بودجه از زمانی که در دست نمایندگان قرار می گیرد، نمایندگان ۱۵ روز زمان دارند تا پیشنهاد های خود را تقدیم کمیسیون ها تخصصی کنند. کمیسون ها نیز ۱۵ روز زمان دارند تا نظرات تخصصی خود را به کمیسیون تلفیق ارائه دهند. از این زمان بررسی اصلی بر روی کلیات بودجه توسط کمیسون تلفیق آغاز شده و این کمیسیون وظیفه دارد تا ۱۵ روز کلیات بودجه را بررسی کرده و گزارش اصلی خود از لایحه را به صحن علنی مجلس ببرد، این زمان ۱۵ روز قابل تمدید است.
کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰
رقم کل بودجه سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۲ هزار و ۴۳۵ هزار میلیارد تومان در لایحه برآورد شده بود. از این رقم یک هزار و ۵۶۱ هزار میلیارد تومان سهم بودجه شرکت های دولتی و ۹۲۹ هزار میلیارد دیگر سهم بودجه منابع عمومی است. بودجه شرکت های دولتی به دلیل گسترده و وقت گیر بودن عموما در مجلس بررسی نمی شود، در اصل این بودجه منابع عمومی است که توسط نمایندگان مورد بررسی قرار می گیرد.
بودجه منابع عمومی خود از دو رکن بودجه اختصاصی و منابع عمومی(مصارف عمومی) تشکیل می شود. بودجه اختصاصی آن درآمدی است که توسط یک نهاد مشخص کسب شده و بایستی در همان نهاد هزینه شود. بخش اصلی بودجه که می توان گفت تمامی دعوا ها و جدل ها بر سر آن است، منابع عمومی یا بودحه مصارف است که تعیین کننده دخل و خرج یکسال کشور است. منابع عمومی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ بالغ بر ۸۴۱ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود.
تصویب کلیات در صحن علنی؛ شروع چانه زنی های اصلی
پس از بررسی و تصویب کلیات درآمد هزینه ها و احکام کیفی بودجه در صحن علنی مجلس، لایحه بودجه برای بررسی جزئیات و جداول به کمیسون تلفیق می رود. به بیان دیگر در کمیسیون تلفیق بایستی به بررسی و جزئیات بخش ها درآمد هزینه ای پرداخته شود. مجلس در تغییر ارقام بودجه اختیارات تام دارد و ممکن است در یکسری از بخش ها درآمد های اضافه بر ان چیزی که دولت در بودجه آورده است، خلق کند. کمیسیون تلفیق اختیار دارد تا نحوه تخصیص و هزینه کردن این درآمد های جدید را تعیین کند.
در این برهه است که چانه زنی نهاد و نمایندگان مجلس برای گرفتن سهم بیشتری از بودجه آغاز می شود. به عنوان مثال هر نماینده در تلاش است که برای حوزه انتخابی خود بودجه بیشتری دریافت کند و هر نهادی تمایل دارد تا بودجه بیشتری به خود اختصاص دهد تا در هزینه ها و خرج کردن فراغی آسوده داشته باشد.
بالغ بر ۱۵ میلیارد تومان در اختیار تام هر نماینده
۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از درآمد های اضافی خلق شده در لایحه بودجه ۱۴۰۰ در اختیار کامل نمایندگان مجلس قرار گرفت. در سال های پیشین رقمی در لایحه به هر حوزه انتخابی تعلق جهت مصارف یا امور زیر ساختی پیش بینی نشده در بودجه تعلق می گرفت. از سال ۱۴۰۰ با تصمیم کمیسیون تلفیق این رقم در اختیار نماینده های هر حوزه انتخابی قرار می گیرد و نمایندگان به تشخیص خودشان می توانند این مبلغ را تخصیص دهند. بر این اساس هر نماینده مجلس در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان توانایی هزینه کردن از بودجه به تشخیص خود را دارد.
انبساط ۴۳۶ هزار میلیارد تومانی بودجه در مجلس
همانگونه که گفته شد رقم اصلی بودجه یا منابع عمومی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ حدود ۸۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است. زمانی که لایحه بودجه به مجلس رفت اعتراضات فراوانی مبنی بر انبساطی بودن بودجه و تورم زا بودن آن به خاطر افزایش شدید هزینه های دولت در ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ از نمایندگان شد. علی رغم تمامی این هیاهو ها هم از سمت کارشناسان و هم از سوی نمایندگان مجلس، رقم منابع عمومی در قانون بودجه ۱۴۰۰ بالغ بر یک هزار و ۲۷۷ هزار میلیارد تومان به تصویب رسید. به بیان دیگر درآمد هزینه های دولت در در قانون نسبت به لایحه به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت.
تغییر ارقام بودجه و همچنین انبساط آن در قانون نسبت به لایحه همواره مسبوق به سابقه بوده است و از نطر قانونی این عمل هیچ منعی ندارد. تنها نکته بودجه ۱۴۰۰ اختلاف شدید بین رقم بودجه و در لایحه و قانون است که در بین سال های گذشته با اختلاف رکورد دار است.
آیا در ارقام بودجه دست برده شده است؟
در تاریخ ۲۶ اسفند ۹۹ لایحه بودجه ۱۴۰۰ به تصویب مجلس رسیده و با تأیید شورای نگهبان به قانون بودجه تبدیل شده است. تا این تاریخ هرگونه تغییراتی که توسط مجلس شورای اسلامی بر روی لایحه بودجه اعمال شده، فارغ ار چند و چون آن در حیطه اختیارات این نهاد بوده است. مسئله مطرح شده این است که آیا پس از این تاریخ ارقام بودجه دچار تغییر یا دستکاری شده است؟
تا کنون هیچ مدرک مکتوبی دال بر تغییر و دستکاری ارقام بودجه ارائه نشده و مخالفان و موافقان با اظهارات شفاهی تایید یا تکذیب می کردند اما تنها یک مسئله است که می تواند تا حدودی شائبه دستکاری در بودجه را تقویت کند. اسناد رد بدل شدن میان مجلس، دولت و سازمان برنامه و بودجه.
متن نهایی قانون بودجه یکماه دیر تر به دست دولت رسید
در تاریخ ۲۸ اسفند قانون بودجه ۱۴۰۰ توسط رئیس جمهور به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شد. این در حالیست که متن نهایی جداول بودجه در تاریخ ۲۵ فروردین ماه ۱۴۰۰ توسط دکتر روحانی به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده است. به چه علت مجلس جداول یا جزئیات نهایی بودجه همراه با قانون بودجه یکجا به دولت ابلاغ نکرده است؟
این موضوع لزوما به معنی تغییر ارقام بودجه یا دست بردن در آن پس از تصویب قانونی آن نیست، اما به هر حال فاصله زمانی نزدیک به یکماه بین ابلاغ قانون بودجه (ماده واحده و تبصره ها) تا زمان ابلاغ متن نهایی و جداول میتواند شائبه دستکاری بودجه را تقویت کند. چراکه بایستی متن نهایی و جداول همزمان با ماده واحده و تبصره های بودجه جهت ابلاغ دولت به دستگاه ها، توسط مجلس به دولت فرستاده شود.
در نامه ۲۵ فروردین حسن روحانی به سازمان برنامه و بودجه به صراحت قید شده است پیرو ابلاغیه شماره ۱۵۸۱۸۸ مورخ ۲۸/۱۲/۱۳۹۹ «قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور» به پیوست نامه شماره ۴۴۱۷/۳۰۰ مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۹۹ رییس محترم مجلس شورای اسلامی به همراه متن نهایی جداول بودجه که در تاریخ ۲۵/۱/۱۴۰۰ واصل گردیده، جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.در واقع بودجه سال ۱۴۰۰ دو بار ابلاغ شده است زیرا در ۲۸ اسفند قانون ابلاغ شده است و در ۲۵ فروردین جداول!.
