رویداد۲۴ نوشت: مصاحبه مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشورمان با تاکر کارلسون، خبرنگار مطرح و معروف آمریکایی خبرساز شده است. توجه ویژه رسانه‌های ایران و جهان به این مصاحبه، دلایل مختلفی دارد.

شروع بد با تصویر بی‌کیفیت

اولین چیزی که در چشم بیننده نشست، تصویرِ کدر و نورپردازی ضعیف بود. در حالی که کارلسون با لباس رسمی و پس‌زمینه گرم مقابل دوربین نشسته، پزشکیان در تصویرِ لانگ‌شات، با پیراهنی آبی و پس‌زمینه‌ای زرد و نور ناکافی در مصاحبه حاضر شد. 

چرا کارلسون؟

گرچه کیفیت فنی پایین بود، برگزیدن تاکر کارلسون یک امتیاز به حساب می‌آید. این مجری محافظه‌کار، چهره‌ای اثرگذار در میان راست‌گرایان آمریکاست و اخیراً تندروهای کنگره را به چالش کشیده است. مصاحبه با او، امکان رساندن پیام تهران به طیفی از جامعه آمریکا را فراهم می‌کرد؛ طیفی که شاید به رسانه‌های لیبرال مانند سی‌ان‌ان توجهی نداشته باشد.

کارلسون از شبکه فاکس نیوز برآمده و همین اخیرا تد کروز را در موضوع تغییر حکومت در ایران به چالش کشیده است. انتخاب او از این جهت خوب بود که روش مصاحبه های او پرسیدن سوالات ساده و مستقیم مثل «آیا دنبال جنگ با آمریکا و اسرائیل هستید؟» است. اگر پزشکیان برای این مصاحبه یک رسانه دموکرات مثل سی‌ان‌ان را برگزیده بود احتمالا باید به سوالات چندوجهی‌تر و پیچیده تری را پاسخ می‌داد.

چرا کارلسون راضی نبود؟

تاکر کارلسون بعد از انجام این مصاحبه اعلام کرد که از آن خیلی راضی نبوده است. گفت‌وگو از راه دور، وجود مترجم و پاسخ‌های طولانیِ پزشکیان، ریتم مصاحبه را کند کرد. ضمن اینکه کارلسون به مصاحبه‌های جنجالی در چارچوب پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی عادت دارد، در حالی که پزشکیان مثل سایر روسای جمهور و مقامات در ایران به گفت‌وگوهای زنده تلویزیونی و سوالات بعضا از پیش تعیین شده و جواب‌های طولانی و مفصل عادت دارد. ترکیب این دو نگاه به مصاحبه نیز خروجی غیر از آنچه که دیدیم نمی‌توانست داشته باشد و از همین رو سبب نارضایتی مجری آمریکایی معروف را فراهم کرد.

تفکیک ترامپ و نتانیاهو فایده دارد؟

مواضع پزشکیان، مهم‌ترین وجه این مصاحبه بود. مواضعی که خوشایند طیف تندرو در داخل ایران نبود و با انتقادات بسیاری همراه شد. تفکیک بین ترامپ و نتانیاهو استراتژی مسعود پزشکیان در مصاحبه بود.این تفکیکِ آمریکا از اسرائیل، در رسانه‌های اصولگرا به «واماندگی» تعبیر شد، اما حامیان دولت آن را رویکردی عمل‌گرایانه دانستند.

چراغ سبز بازگشت به مذاکره؟

نکته دیگر، چراغ سبز پزشکیان برای برگشت به میز مذاکره بود که از سوی برخی رسانه‌های داخلی به شدت مورد نقد قرار گرفت. پزشکیان تأکید کرد که ایران آماده مذاکره است، به‌شرط آن‌که «تهدید نظامی» در میان نباشد. منتقدان داخلی این حرف را «عدول از خطوط قرمز» خواندند، اما طرفداران می‌گویند رئیس‌جمهور چیزی فراتر از سیاست رسمی کشور نگفته‌است؛ رهبر جمهوری اسلامی نیز در هفته‌های اخیر سخنی دالّ بر بسته بودن باب دیپلماسی ابراز نکرده‌است. 

شاهد این مدعا آن است که رهبری در یک ماه گذشته سخنی مبنی بر بسته بودن پنجره دیپلماسی نگفته و صرفا تاکید کرده‌اند که ملت ایران تسلیم نخواهد شد و پاسخ قاطع به حملات خواهد داد. این همان نکته‌ای است که در حرف‌های پزشکیان هم به وضوح دیده می‌شود، آنجا که گفت: «ما آماده‌ایم، اما باید اطمینان داشته باشیم که روند دیپلماسی ادامه خواهد داشت و به خشونت و حمله منجر نمی‌شود.»

پاسخ‌هایی با رویکرد روانشناختی

دیگر نکته قابل توجه در مواضع پزشکیان تلاش او برای تحت تاثیر قرار دادن ترامپ بود. او گفت «اسرائیل نمی‌خواهد صلح در منطقه برقرار شود. آمریکا می‌تواند منطقه را به سوی صلح هدایت کند یا گرفتار جنگ‌های بی‌پایان شود که نتانیاهو می‌خواهد. انتخاب با رئیس‌جمهور آمریکاست».

این سخن پزشکیان با انتقاداتی در داخل مواجه شد، اما در واقع نشان می‌دهد که رئیس جمهور و تیمی که در انجام این مصاحبه رسانه‌ای به او کمک کرده‌اند با در نظر گرفتن شخصیت ترامپ و نگاه روانشناختی برای تحت تاثیر قرار دادن او تلاش و اتفاقا زیرکانه عمل کرده‌اند.

اشاره پزشکیان به تلاش اسرائیل برای ترور او، تاکید بر اینکه شعار مرگ بر آمریکا یک شعار ضد سلطه است و عیه مردم و حتی مقامات آمریکا نیست نیز از دیگر وجوه قابل توجه در سخنان پزشکیان بود.

نمره قبولی به مسعود پزشکیان

با وجود همه انتقاداتی که به این مصاحبه وارد شده، می‌توان گفت که مسعود پزشکیان در این گفت‌وگو نمره قبولی می‌گیرد. پزشکیان در این مصاحبه خونسرد و متین ظاهر شد، با اعتماد به نفس کامل سخن گفت. در برابر اتهاماتی مثل تلاش برای ترور ترامپ بدون هیجان و در کمال آرامش پاسخ داد. او توانست که پیام‌های رسمی مورد نظر خود را به وضوح منتقل کند. مثلا تاکید کرد که ایران دنبال ساخت بمب اتمی نیست، مایل به مذاکره است و .... پزشکیان بدون اینکه گرفتار فضای انفعال یا تهدید و هیاهو شود، از پس این مصاحبه برآمد و این به نسبت سابقه‌ای که از او سراغ داریم، خوب بود.

این مصاحبه چندان جنجالی و چالشی نبود، اما پزشکیان توانست پیام خود را شفاف و صریح بیان کند. به نسبت مصاحبه‌های قبلی خودش آرامش بیشتری داشت و با ادبیاتی برازنده رئیس جمهور به سوالات پاسخ داد.

مدرسه آزاد چیست؟

هماهنگی گفت‌وگو را مؤسسه «مدرسه آزاد فکری» بر عهده داشت؛ نهادی دانشگاهی که از سال ۹۲ با هدف ترویج گفتمان و آزاداندیشی فعالیت می‌کند. کارلسون در پایان از مدیر این مؤسسه تشکر کرد؛ نکته‌ای که توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی را به خود جلب کرد.

گفتنی است، مدرسه آزاد فکری که با شیوه‌ای تازه به‌دنبال احیا و توسعه کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاهی است، موسسه‌ای وابسته به دانشگاه صنعتی شریف است که در سال ۹۲ توسط برخی از دانشجویان این دانشگاه که برای مقطع کارشناسی ارشد، قصد مهاجرت داشتند؛ شکل گرفت. آنها با این باور که فقر فضای تفکر، گفت‌وگو و گفتمان در دانشگاه فضای دانشگاه را به یک فضای خام و بی هویت تبدیل می‌کند؛ با هدف ارتقای فضای گفت‌وگو برای همه سلایق دانشجویی بدون در نظر گرفتن گرایش سیاسی خاص «مدرسه آزاد فکری» را ایجاد کردند.

این مجموعه با ارائه دوره‌های گفت‌وگو محور درباره موضوعات اجتماعی و فرهنگی، و با حمایت اساتید ملی و بین‌المللی، بستری برای نقد و تامل فراهم کرده است.

مدرسه آزاد فکری از طریق سایت رسمی، کانال تلگرام و ایتا، و نیز پیج اینستاگرام و توییتر فعالیت دارد؛ ویدیوهای آن نیز روی آپارات و پادکست منتشر می‌شوند.

واکنش‌ها به مصاحبه پزشکیان

مصاحبه پزشکیان با کارلسون با واکنش‌های بسیار و متفاوتی همراه بود. برخی آن را هوشمندانه دانسته و دفاع کردند، برخی هم نشانه وادادگی مقابل آمریکا تلقی کرده و در مقام نقد برآمدند.

روزنامه‌های اصولگرا از جمله جوان، خراسان، وطن امروز و کیهان در گروه دوم قرار دارند. حسین شریعتمداری با تاکید بر اینکه ادامه مذاکره در شرایط کنونی، خیانت و حماقت است، از پزشکیان خواست که مشاوران خود را تغییر دهد. او همچنین نوشت که آنچه پزشکیان گفته اظهارات خودش بوده و با مواضع کشور فاصله‌ای پرنشدنی دارد.

امیرحسین ثابتی، نماینده تندرو تهران در مجلس نیز در صفحه توییتر خود با لحنی تهدید آمیز خطاب به پزشکیان نوشت: «پاسخ‌های ضعیف تان به خبرنگار امریکایی خلاف وحدت ملی و شرم آور بود. ظاهرا هنوز از مذاکرات غیرعاقلانه و غیرشرافتمندانه قبلی با امریکا عبرت نگرفته‌اید و دوست دارید بازهم فریب بخورید اگر دست فرمان دولت در سیاست خارجی تغییر نکند برخورد مجلس با دولت عوض خواهد شد».

گفتنی است، مدافعان پزشکیان که از این مصاحبه استقبال کردند هم کم نبودند. مثلا عطاالله مهاجرانی، وزیر پیشین فرهنگ در توئیتر نوشت: «دست مریزاد! مصاحبه رئیس جمهور مسعود پزشکیان را سه بار گوش کردم. همان دانش و دقت و حساسیت و هوشمندی که یک جراح قلب در عمل قلب باز مراعات می‌کند. در این مصاحبه که در زمان حساس منتشر شد. پزشکیان رعایت کرده است. مخاطب او مردم ٱمریکا و جهان است؛ و نه جماعت انقلابی داخل ایران. تفکیک منافع ٱمریکا از اهداف اسرائیل و تفکیک ترامپ از نتانیاهو عالی بود! این سخن در ٱمریکا شنونده دارد. موضوع بحث در یک نشست ٱکادمیک نیست. بحث در شرایط توقف عملیات جنگی و مخاطب مردم معمولی و البته نخبگان ٱمریکاست. بدیهی است برخی مصاحبه را نپسندیده باشند. مثل ٱب زلال در کام بیمار.»

عباس آخوندی وزیر راه و مسکن در دولت حسن روحانی نیز نوشت: «مصاحبه جناب دکتر ‎پزشکیان با ‎تاکر کارلسون، مصاحبه‌ای دقیق، حرفه‌ای از موضع قدرت، صداقت، راهگشا و اثرگذار بر شنوندگان با هر نوع سابقه شغلی وحرفه‌ای و یا موقعیت سیاسی و اجتماعی در هر جای جهان.»